Η ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ
Δεκαεπτά αιώνες περίπου έχουν περάσει από τότε που υψώθηκε στην Πάρο, στη γενέτειρα του μεγάλου ποιητού της Αρχαιότητος Αρχιλόχου, ένα υπέροχο και ανεπανάληπτο μνημείο της ευσεβείας του Γένους ας, ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής.
Η Εκατονταπυλιανή, λαμπρό μνημείο από τα αρχαιότερα και επιβλητικώτερα του χριστιανικού κόσμου, ιδρύθηκε αρχικά επί της εποχής του πρώτου χριστιανού αυτοκράτορος Μεγάλου Κωνσταντίνου (324-337) και διαμορφώθηκε τελικά, ως έχει σήμερα, στα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565).
Οι χρονολογικές αυτές τοποθετήσεις, σύμφωνες με τις παραδόσεις του ναού, επιβεβαιώθηκαν ασφαλώς μετά τις πρόσφατες εργασίες αναπαλαιώσεως και τις ανασκαφικές έρευνες. Ο μοναδικός αυτός σωζόμενος παλαιοχριστιανικός ναός στο φωτεινό χώρο των Κυκλάδων δεν παύει από την εποχή της ιδρύσεώς του να ακτινοβολεί με την αυτοκρατορική επιβλητικότητα της μορφής του και την έντονη υποβλητικότητα της μορφής της και την έντονη επιβλητικότητα του εσωτερικού του χώρου την υψηλή τέχνη του «βυζαντινού ελληνισμού», της τρίτης αυτής επίσης σημαντικής φάσεως της ελληνικής δημιουργίας μετά την κλασσική αρχαιότητα και την εποχή των Μακεδόνων βασιλέων Φιλίππου Β’, Μεγ. Αλεξάνδρου και των διαδόχων.
Και η ακτινοβολία αυτή γίνεται εύλογα περισσότερον αισθητή αν σκεφθεί κανείς ότι η Εκατονταπυλιανή δεν είναι απλώς μια από τις εκκλησίες των πρώτων χριστιανικών χρόνων αλλά είναι μια από εκείνες, που συνδέθηκε στενά με αυτό το κέντρο του χριστιανικού ελληνικού πολιτισμού, την Κωνσταντινουπολη.
Οι παραδόσεις για τον θαυμάσιο αυτό ναό είναι ιδιαίτερα σημαντικές και εύγλωττες. Η Αγ. Ελένη, η μητέρα του Μεγ. Κωνσταντίνου, ήταν εκείνη, που πηγαίνοντας προς τους Αγ. Τόπους για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού, πέρασε και από την Πάρο. […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Η ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ
Αφιέρωση
Σημείωμα του Μητροπολίτη Παροναξίας ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ Β’
Πρόλογος
Συντομογραφίες-Βιβλιογραφία
Η Πάρος (Συνοπτική αναδρομή στην ιστορία του νησιού)
Ο Καθεδρικός ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής Πάρου
α. Ονομασία
β. Χρονολογία
γ. Αρχιτεκτονική
δ. Γλυπτός διάκοσμος
ε. Ζωγραφική
Σημειώσεις
Πίνακες – Εκτενές φωτογραφικό παράρτημα