Η προσέγγιση και η μαθητεία στα συγγράματα των αγίων της Εκκλησίας μας, που σφράγισαν ανεξίτηλα την εποχή τους, είναι πάντοτε και αναγκαία και πολλαπλώς επωφελής. Ειδικότερα η εγγύτερη γνωριμία και εξοικείωση με τη μεγαλειώδη ασκητική, θεολογική, αλλά και δυναμική προσωπικότητα του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου (759-826) αποκαλύπτει τις πολλές ομοιότητες με τη δική μας εποχή. Πραγματικά είναι «μακάριοι» όσοι ενωτισθούν την αγιοπατερική διδασκαλία του στους «δίσεκτους και οργισμένους» καιρούς μας.
Ο βίος και η πολιτεία, η συγγραφική δραστηριότητα και η ακολουθία του οσίου και ομολογητού Θεοδώρου του Στουδίτου καλύπτουν τις σελίδες του παρόντος μικρού πονήματος, η ολοκλήρωση του οποίου οφείλεται, πρωτίστως, στην αγάπη του Τριαδικού Θεού και στις πρεσβείες του αγίου πατρός.
Την ανά χείρας εργασία χωρίζουμε σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη επιχειρούμε τη συνοπτική βιογράφηση του ιερού πατρός, επιμένοντας σε λιγοστά σχετικά στοιχεία σε σύγκριση με το πολυσχιδές εκκλησιαστικό έργο, την απαράμμιλη αγωνιστική του δράση και τη μοναδική ανεκτίμητη συνεισφορά του στη διαφύλαξη της ακρίβειας της ορθοδόξου πνευματικότητας, στη θεωρία και την πράξη, στο δόγμα και στο ήθος. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζουμε τα μέχρι σήμερα εκδοθέντα συγγράμματά του, καταγράφοντας παράλληλα τις καλύτερες (με κριτικό κείμενο) εκδόσεις τους. Στη συνέχεια, επανεκδίδουμε ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του ιερού πατρός, τον θαυμάσιο κανόνα “αναπαύσιμον εις μοναχόν”. Στην τελευταία ενότητα, εκδίδουμε για πρώτη φορά πλήρη την ακολουθία του οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Θεοδώρου, ηγουμένου της μονής Στουδίου. Η ακολουθία αυτή, ποίημα αρχικά Θεοφάνους του υμνογράφου, συμπληρώθηκε, κατά τα ελλείποντα, από τον ιερομόναχο Αθανάσιο τον Σιμωνοπετρίτη, υμνογράφο της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, τον οποίο ευχαριστώ για την αδεία της εκδόσεώς της.
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Απολυτίκιον, Κοντάκιον, Μεγαλυνάριον
Εικόνα οπισθοφύλλου
Λόγια του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτη
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α’ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
- Η καταγωγή και οι σπουδές
- Μύηση στη μοναχική ζωή
- Ηγούμενος της μονής του Σακκουδίωνος
- Η «μοιχειανική» διαμάχη – Πρώτη εξορία
- Ηγούμενος της μονής των Στουδίου – Η οργάνωση της μονής
- Η συνέχιση της “μοιχειανικής” διαμάχης – Δεύτερη εξορία
- Η αναζωπύρωση της εικονομαχικής αίρεσης – Τρίτη εξορία
- Πρωτοβουλίες για τη λήξη της Εικονομαχίας
- Το οσιακό τέλος της ζωής του
- Χαρακτηρισμός της προσωπικότητος και του έργου του αγίου Θεοδώρου
Β’ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Γενικά περί του συγγραφικού του έργου
- Αντιεικονομαχικά έργα
- Ασκητικές διδαχές – Κατηχήσεις
- Επιστολές
- Ομιλίες
- Ιαμβικά ποιήματα
- Εκκλησιαστικοί ύμνοι
- Διάφορα έργα
«Κανών αναπαύσιμος εις μοναχόν»
«Έτερος κανών αναπαύσιμος εις μοναχόν» Ποίημα [Θεοδώρου] Στουδίτου
Γ’ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΦΟΡΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΤΟΥΔΙΟΥ, Ποιηθείσα το πρώτον υπό Θεοφάνους υμνογράφου, αναλπηρωθείσα δε υπό Αθανασίου ιερομονάχου Σιμωνοπετρίτου, υμνογράφου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας
- Εις τον Εσπερινόν
- Εις την Λιτήν
- Εις τα Απόστιχα
- Εις τον Όρθρον
- Εις τους Αίνους
- Εις την Λειτουργίαν