ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΚΑΙ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΚΑΙ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η ανανέωση της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας μας, σχετίζεται άμεσα με εκείνο που είναι και χαρίζει με τη παρουσία της στον άνθρωπο και στο κόσμο. Η ποιμαντική ευθύνη της Εκκλησίας είναι να οδηγεί το λαό στη λατρεία και να τον συναρμόζει στην οικοδομή του Κυριακού Σώματος, με σκοπό την σωτηρία, τη θέωση.

Η λατρεία είναι Λειτουργία , έργο συλλογικό του λαού του Θεού. στο φως της λειτουργικής Παραδόσεως επιβάλλεται το ξαναζωντάνεμα της συμμετοχής του λαού στα τελούμενα και ψαλλόμενα, η οποία όμως θα τελεσφορήσει, μόνον όταν αναφέρεται στη βιωματική μέθεξη, στη χαρούμενη εμπειρία της ελεύθερης και ολόθερμης αυτοπαραδόσεως όλων μας στη Χάρη του Θεού που εκχέεται μέσα στη μυστηριακή ζωή, ως κοινωνία του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος. Στη προοπτική αυτή οι πιστοί δεν είναι πια παθητικοί θεατές των τελουμένων, καθίστανται πλήρη και οργανικά μέλη του Σώματος, συγκροτούν την Ευχαριστιακή Σύναξη της τοπικής ωστόσο και Καθολικής Εκκλησίας.

Ένα τέτοιο εγχείρημα, οφείλει να στηρίζεται στη λειτουργική και πατερική Παράδοση. Αν η Εκκλησία δεν αναβαπτισθεί σ΄αυτήν , τότε θα αυτοαναιρείται συνεχώς, ξένη και απόμακρη από την αποστολή, που της ανέθεσε ο Χριστός. Τότε απλώς θα διεκπεραιώνει τις ιερές τελετές και διεκπεραιωτικά θα αντιμετωπίζει τις πνευματικές ανάγκες των πιστών, δεν θα σώζει όμως τον άνθρωπο.

Με τις σκέψεις αυτές παραδίδεται το βιβλίο αυτό ως έκφραση αγωνίας απέναντι στα λειτουργικά πράγματα ένα κάλεσμα προς όλους μας, να συναισθανθούμε την ευθύνη μας απέναντι στο Χριστό και στη λατρεία που Εκείνος μας παρέδωσε, το χρέος μας απέναντι στον άνθρωπο για την σωτηρία του οποίου ο Χριστός σταυρώθηκε και αναστήθηκε. Δεν αποβλέπει το βιβλίο αυτό σε μια συλλήβδην ανατροπή της λειτουργικής πράξεως. Κυρίως αποβλέπει με τρόπο κριτικό και προσφεύγοντας στη λειτουργική παράδοση, να συμβάλλει στην ανάδειξη του λειτουργικού ήθους, στο ξαναζωντάνεμα της λειτουργικής ζωής και στην ενδυνάμωση και επανανοηματοδότηση κατά το γνήσιο λειτουργικό ήθος της αρχαίας Εκκλησίας, της λειτουργικής παιδεύσεως όλων μας.

(Από την παρουσίαση του εκδότη)

 

Στο βιβλίο αυτό δημοσιεύονται δύο εργασίες που γράφτηκαν για διαφορετικούς λόγους. Η μία με τίτλο: «Η εμμελής απαγγελία στη λατρεία της Εκκλησίας», εκπονήθηκε με αφορμή τις πτυχιακές εξετάσεις του συγγραφέα στη Βυζαντινή Μουσική. Η δεύτερη, με τίτλο: «Η Εκκλησιαστική λατρεία και η συμμετοχή του λαού», αποτελεί το γενικό πλαίσιο – μια επιτομή των παραδόσεων του συγγραφέα στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης. Οι υπότιτλοι που σκόπιμα τέθηκαν και στις δυο αυτές εργασίες, παραπέμπουν στη σπουδή του περιεχομένου, της ουσίας και της θέσεως της μουσικής στη λατρεία της Εκκλησίας και στην εξ αυτής απορρέουσα αποστολή και την ευθύνη όλων των μελών του Εκκλησιαστικού Σώματος και ιδιαίτερα των κληρικών και των ιεροψαλτών, κατά την άσκηση του έργου τους στην λατρεία. Αναδεικνύεται έτσι ο Εκκλησιαστικός και λατρευτικός χαρακτήρας της Μουσικής. […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΚΑΙ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Προλογικό

 

Α. Η ΕΜΜΕΛΗΣ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Σπουδή στο ύφος και στο ήθος της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής μουσικής

Εισαγωγικό

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΕΜΜΕΛΗΣ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ

α. Η εμμελής απαγγελία στην αρχαία Εκκλησία

β. Το εκφωνητικό σύστημα της ψαλμωδίας (Από το εκφωνητικό σύστημα στη σημειογραφία του 1814)

γ. Η Θεία Λειτουργία, (η λεγομένη της Παραδόσεως)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΗΣ ΕΜΜΕΛΟΥΣ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑΣ

Σπουδή στο ύφος και στο ήθος της Εκκλησιαστικής μουσικής

α. Λόγος και ψαλμωδία στη λατρεία της Εκκλησίας

β. Τρόπος και γνωρίσματα της ψαλμωδίας και της εμμελούς απαγγελίας

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΕΜΜ. ΑΠΑΓΓΕΛΙΑΣ

α. Οι κανόνες της αναγνώσεως και απαγγελίας

β. Κανόνες ορθοφωνίας στην απαγγελία του εκκλησιαστικού λόγου

γ. Μουσικοί κανόνες της εμμελούς απαγγελίας

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΜΜΕΛΟΥΣ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑΣ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ

Επιλογικό

 

Β. Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

Η αποστολή και η ευθύνη του πληρώματος της Εκκλησίας στην λειτουργική ανανέωση

Προλογικό

Εισαγωγικό. Το αίτημα της λειτουργικής ανανέωσης. Όρια και προϋποθέσεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

α. Η Ευχαριστία ως εικόνα της Βασιλείας και πορεία προς αυτήν

β. Η Ευχαριστία ως Σύναξη και κοινωνία

γ. Η Ευχαριστία ως συνιερουργία

δ. Η αλλοίωση της Ευχαριστιακής και λειτουργικής ζωής

ε. Το μυσταγωγικό περιεχόμενο της λειτουργικής ανανεώσεως

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

α. Ιστορική εξέλιξη

β. Το περιεχόμενο του Τυπικού

γ. Το Τυπικό σήμερα και τα προβλήματά του

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

α. Η συνιερουργία και η έννοιά της

β. Η συμμετοχή στη λατρεία και στην ψαλμωδία κατά τις πηγές

γ. Η απώλεια της συνιερουργικής διαστάσεως της λατρείας

δ. Η λειτουργική ανανέωση και η συμμετοχή του λαού στην ψαλμωδία

Επιλογικό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1.- Τα Κοινωνικά

2.- Τα Αλληλουιάρια

 

ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

1.- Η λειτουργία της Παραδόσεως (με την εις επήκοον ανάγνωση των ευχών)

2.- Αποστολικό και Ευαγγελικό Ανάγνωσμα

3.- Αλληλουιάρια-Κοινωνικά

4.- Ιερατικές και Διακονικές εκφωνήσεις. Λειτουργικά σύντομα εις διαφόρους ήχους

5.- Διάφορα μουσικά μαθήματα εμμελούς απαγγελίας

6.- Εκφράσεις εμμελούς τονισμού. Χρήση γνωρισμάτων ήχων και μέλους.