ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΣ (1772-1851)

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΣ (1772-1851)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

O αδελφός ημών ιερομόναχος Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός έλαβε το δεύτερο βάπτισμα της μοναχικής τελειώσεως και δέχθηκε τον τελευταίο ασπασμό προ της κοινής αναστάσεως στην Μονή του Κουτλουμουσίου. Έζησε βίο δημιουργικό και πολυκύμαντο, σαν αυτόν της μονής του, βίο αφιερωμένο στην παιδεία του Γένους σε καιρούς πικρής δουλείας. Και παρά την φήμη και τα ταξίδια κράτησε για πάντα ως επώνυμο το όνομα της Μετανοίας του. Άγνωστος στους σημερινούς Έλληνες, υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής του. Άφησε ανεξίτηλο το όνομά του στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας με την διόρθωσι των Μηναίων. Η προσωπική του βιβλιοθήκη στην Μονή κάηκε κατά την φοβερή πυρκαϊά του 1856, που ξέσπασε σε στιγμή κρίσιμης καμπής για την πορεία του Μοναστηρίου. Ευτυχώς οι οικουμενικές διασυνδέσεις του άφησαν ένα διάσπαρτο σώμα αλληλογραφίας, από το οποίο στάθηκε δυνατή η ανασύνθεσις της προσωτπκότητάς του και η καταγραφή της ζωής και του έργου του. Γι’ αυτό θεωρούμε ιστορικό γεγονός την έκδοσι της εμπεριστατωμένης σπουδής του φιλοαθωνίτου Ιερομόναχου Δημητρίου, Ο οποίος εργάσθηκε με την πολύτιμη προσωπική συμπαράσταση τον Οικουμενικού Πατριάρχου μας κυρίου Βαρθολομαίου. Η έκδοσις αυτή αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής προς τον Βαρθολομαίο Κουτλουμουσιανό, αλλά και πολύτιμη προσφορά στους νέους Έλληνες που αναζητούν μορφές φωτεινές. Ο Βαρθολομαίος δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν. Ανήκει στην ζωντανή κληρονομιά του παρόντος και στην ελπίδα μας για το μέλλον. Και τούτο διότι δεν υπηρέτησε την ματαιότητα. Αγάπησε και διακόνησε ταπεινά την ευπρέπειαν τον θείου οίκου: της Μονής του, του Γένους αλλά και του κόσμου ολόκληρου. […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΣ (1772-1851)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

ΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ Α.Θ.Π. ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ. κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. ΠΗΓΕΣ
1.- ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΠΗΓΕΣ
2.- ΕΚΔΕΔΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ
Β. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ Β. ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΥ
1.- Βιογραφικό διάγραμμα
2.- Σπουδές καί μαθησιακές καταβολές
α) Το μορφωτικό περιβάλλον Ίμβρου – Αγίου Όρους
β) Φοίτηση στη Σχολή Κυδωνιών
3.- Εκπαιδευτική δραστηριότητα
α) Πρώτα χρόνια διδασκαλίας (1803-1821)
β) Διδασκαλία στη Βενετία
γ) Διδασκαλική πορεία (Κέρκυρα – Φανάρι – Χάλκη – Άγιον Όρος)
4.- Οι απόψεις του για την αγωγή και την παιδεία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ Ο Β. ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
1.- Ιδεολογικά ρεύματα και πρόσωπα της εποχής του Β. Κουτλουμουσιανού
2.- Οι σχέσεις του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο
3.- Θεολογική συγκρότηση
4.- Γλωσσικές απόψεις
5.- Η δραστηριότητά του στην Ελληνορθόδοξη Κοινότητα της Βενετίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ
Ι. ΕΚΔΕΔΟΜΕΝΑ
1.- Γραμματική
α) Η «Εισαγωγή εις την Γραμματικήν»
β) Η «Έκδοσις Νέα» της Γραμματικής
2.- «Μικρόν Προσευχητάριον»
3.- «Σύνοψις» ευχών
α) Το αίτημα του Καποδίστρια για σύνταξη «Συνόψεως». Πρόοδος, έκβαση και αποδοχή του βιβλίου
β) Αντιδράσεις στην έκδοση – «Μελέται ικετήριοι»
γ) Ο χαρακτήρας του βιβλίου
4.- «Υπόμνημα Ιστορικόν περί της νήσου Ίμβρου»
5.- «Υπόμνημα Ιστορικόν περί της κατά την Χάλκην Μονής της Θεοτόκου»
ΙΙ. ΑΝΕΚΔΟΤΑ
1.- Η «Αριθμητική»
2.- Η «Φυσική»
3.- «Βίβλος πολυειδή τίνα ζητήματα λύουσα»
4.- Λόγοι: «κατά την έναρξιν των μαθημάτων» και σε ευαγγελικά χωρία και εορτές

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
1.- Έκδοση του Ωρολογίου
α) Οι εκδόσεις του Ωρολογίου πριν από την έκδοση του Β. Κουτλουμουσιανού και η Πατριαρχική έγκριση
β) Μορφή και περιεχόμενα του βιβλίου
2.- Έκδοση του Πεντηκοσταρίου
3. Διόρθωση και έκδοση των Μηναίων
α) Η έλλειψη των Μηναίων και η ανάγκη διόρθωσής των
β) Βοηθήματα για τις διορθώσεις
γ) Διορθώσεις, αλλαγές, προσθήκες, αφαιρέσεις
δ) Αποτίμηση του διορθωτικού έργου
ε) Οι επανεκδόσεις των Μηναίων μετά την έκδοση του Β. Κουτλουμουσιανού
στ) Αντιδράσεις στο έργο του
4.- Άλλες συγγραφές και εκδόσεις του Β. Κουτλουμουσιανού

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Α’ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.- Έγγραφα – Επιστολές
α) Προσωπικά έγγραφα – Αλληλογραφία
β) Επιστολές σχετικά με την έκδοση της «Συνόψεως»
γ) Επιστολές σχετικά με την έκδοση του Ωρολογίου
2.- Λόγοι
α) Λόγοι κατά την έναρξη των σχολικών μαθημάτων
β) Λόγοι «επ’ εκκλησίαις»
3.- Ποιήματα
Β. ΕΙΚΟΝΕΣ
SUMMARY
RESUME
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ