Στις λαμπρές μέρες της δόξας και στις σκοτεινές νύκτες των συμφορών η Εκκλησία και το Έθνος χέρι με χέρι ανέβηκαν στο φωτεινό Θαβώρ ή στο μαρτυρικό Γολγοθά. Η συνεργασία αυτή έγινε πιο στενή μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και κορυφώθηκε στις παραμονές του Εικοσιένα και στα χρόνια της Επαναστάσεως. Στις κρίσιμες εκείνες στιγμές του Γένους, η Εκκλησία πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες. «Αυτοκράτορα των Ελλήνων αιχμάλωτο στα χέρια του Σουλτάνου», χαρακτηρίζει ο ιστορικός Μέντελσων Βαρθόλδυ τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Και όμως αυτός ο αιχμάλωτος αυτοκράτορας και το επιτελείο του, το ανώτερο ιερατείο του, που το περιστοίχιζε στο Πατριαρχείο και οι πνευματικοί του μέραρχοι – οι μητροπολίτες – και οι αξιωματικοί του και οι στρατιώτες του, οι ιερείς των πόλεων και των χωριών, όλο του το πολυάριθμο στράτευμα, δούλευε για την απολύτρωση, του γένους με τον λόγο και την πέννα. Συμβούλευε, νουθετούσε, παρηγορούσε. Μιλούσε πολλές φορές από τον άμβωνα για την μεγάλη ημέρα, που πλησίαζε. Ανόρθωνε και εμψύχωνε, όσους λύγιζαν κάτω από το ασήκωτο βάρος τόσων δεινών και της εθνικής συμφοράς. […] […] Ανάμεσα σ’ αυτούς ξέχωρη θέση κατέχουν ο Πατριάρχης Κύριλλος, ο Κύπριος Αριχεπίσκοπος Κυπριανός και ο Μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος. Αναδείχθηκαν και οι τρεις τους πολυσέβαστοι λειτουργοί του Υψίστου και ατρόμητοι μαχητές του Έθνους. Υπήρξαν γενναίοι υπερασπιστές του σκλαβωμένου λαού και άκαμπτοι ομολογητές της πίστεως. Στάθηκαν σημαιοφόροι στον αγώνα του καλού – πρωτοπόροι στη φάλαγγα των εθνομαρτύρων του Εικοσιένα. […] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
1.- Ο ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ
Στο πεντάμορφο νησί
Ήταν φύλακας άγγελος του νησιού
Στο θρόνο του αποστόλου Βαρνάβα
Όταν η θύελλα ξεσπάει
Η 9η Ιουλίου 1821
Ποτέ του δεν πεθαίνει
2.- Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΤ’
Στις επάλξεις
Στις παραμονές της Επαναστάσεως
Τα τρία σχοινιά
3.- Ο ΔΕΡΚΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ
Αγώνες και κατατρεγμοί
Στην καρδιά του Γένους
Από τον θρόνο στην αγχόνη
Βιβλιογραφία