Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ

Τι έχει απογίνει το κοινό καλό;

Ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς για τη δημοκρατία, σε μια εποχή όπου αυξάνεται η απόσταση ανάμεσα σε κερδισμένους και χαμένους. Είμαστε μάρτυρες μιας λαϊκιστικής εξέγερσης ενάντια στα παραδοσιακά κόμματα και τις ελίτ, που δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα αίτια αυτής της δυσαρέσκειας η οποία προκαλεί πολιτική αναταραχή σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, όπως και ο θρίαμβος του Brexit στη Βρετανία, ήταν μια οργισμένη αντίδραση ενάντια στην επί δεκαετίες αύξηση των ανισοτήτων και σε μια εκδοχή της παγκοσμιοποίησης η οποία ωφελεί εκείνους που βρίσκονται στην κορυφή, αφήνοντας στους καθημερινούς πολίτες ένα αίσθημα ανημπόριας και ματαίωσης. Ήταν επίσης μια μομφή ενάντια στην τεχνοκρατική αντίληψη της πολιτικής, που αδιαφορεί για την πικρία όσων αισθάνονται ότι έχουν χάσει το τρένο της οικονομίας και του πολιτισμού. Σε ανάλογο αδιέξοδο έχουν περιέλθει και οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες.

Σύμφωνα με τον Μάικλ Σαντέλ, αν θέλουν τα παραδοσιακά κόμματα να ξανακερδίσουν τους πολίτες, θα πρέπει να ξανασκεφτούν την αποστολή και τον σκοπό τους. Και για να το πετύχουν, θα πρέπει να διδαχθούν από τη λαϊκιστική διαμαρτυρία που τα εκτόπισε – όχι αντιγράφοντας την ξενοφοβία και τον έντονο εθνικισμό που τη χαρακτηρίζουν, αλλά λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις θεμιτές αιτιάσεις που βρίσκονται πίσω από αυτά τα διόλου ευχάριστα συναισθήματα. Θα πρέπει επίσης να ξανασκεφτούν κάτι πιο λεπτό, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: τη στάση μας απέναντι στην επιτυχία και την αποτυχία, που συνοδεύει τις τελευταίες δεκαετίες την αύξηση των ανισοτήτων. Η λαϊκιστική διαμαρτυρία δεν είναι μόνο μια εκδήλωση δυσφορίας για τους μετανάστες, την εξωτερική ανάθεση οικονομικών δραστηριοτήτων από τις επιχειρήσεις σε άλλες χώρες και τη μισθολογική στασιμότητα. Στρέφεται, δικαιολογημένα, και εναντίον της τυραννίας της αξίας.

Ο Σαντέλ επισημαίνει την αλαζονεία που γεννά η αξιοκρατία στους κερδισμένους και τη σκληρότητα που υφίστανται εκείνοι που μένουν πίσω. Προτείνει επίσης έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης της επιτυχίας – έναν τρόπο που αναδεικνύει τον ρόλο της τύχης στις ανθρώπινες υποθέσεις, ενθαρρύνει μια ηθική της σεμνότητας και της αλληλεγγύης, και είναι πιο ανοιχτός σε μια πολιτική που υπηρετεί την έννοια του κοινού καλού.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ

Η ηθική διάσταση της εισαγωγής στο πανεπιστήμιο

Αναμέτρηση για την αξία

 

1.- ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΧΑΜΕΝΟΙ

Η διάγνωση της λαϊκιστικής δυσαρέσκειας

Τεχνοκρατία και φιλική προς τις αγορές παγκοσμιοποίηση

Η ρητορική της ανέλιξης

Η αξιοκρατική ηθική

Η πολιτική διάσταση του εξευτελισμού

Τεχνοκρατική αξία και ηθική κρίση

Η λαϊκιστική εξέγερση

 

2.- «ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΕΙΔΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΗ»: ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΗΘΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ

Γιατί έχει σημασία η αξία

Μια κοσμική αξιοκρατία

Σωτηρία και αυτοβοήθεια

Προνοιακή σκέψη: Τότε και τώρα

Υγεία και πλούτος

Φιλελεύθερη προνοιακή σκέψη

Η σωστή πλευρά της ιστορίας

Το τόξο του ηθικού σύμπαντος

 

3.- Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΕΛΙΞΗΣ

Προσπαθώ και το αξίζω

Αγορές και αξία

Η ρητορική της ευθύνης

Ως εκεί που θα σε πάει το ταλέντο σου

Παίρνεις αυτό που σου αξίζει

Λαϊκιστική αντίδραση

Μπορείς να τα καταφέρεις αν προσπαθήσεις;

Το να βλέπεις και το να πιστεύεις

 

4.- ΠΡΟΣΟΝΤΙΣΜΟΣ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΠΟΔΕΚΤΗ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ

Εργαλειοποιώντας τα πανεπιστημιακά προσόντα

Η εκπαίδευση ως απάντηση στην ανισότητα

Οι καλύτεροι και οι λαμπρότεροι

Η έξυπνη επιλογή

Όταν οι ελίτ περιφρονούν

Κυβερνώντας με διατάγματα

Η διαχωριστική γραμμή του πτυχίου

Τεχνοκρατικός λόγος

Τεχνοκρατία έναντι δημοκρατίας

Συζητώντας για την κλιματική αλλαγή

 

5.- Η ΗΘΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Αξιοκρατία έναντι αριστοκρατίας

Η σκοτεινή πλευρά της αξιοκρατίας

Επανεξετάζοντας την αξιοκρατία

Μια τέλεια αξιοκρατία θα ήταν δίκαιη;

Αξίζουμε το ταλέντο μας;

Μας κάνει άξιους η προσπάθεια;

Δύο εναλλακτικές έναντι της αξιοκρατίας

• Ο φιλελευθερισμός της ελεύθερης αγοράς
• Ο φιλελευθερισμός του κοινωνικού κράτους

Απορρίπτοντας την αξία

Αγορές και αξία

Αγοραία αξία έναντι ηθικής αξίας

Το αξίζεις ή το δικαιούσαι;

Στάσεις απέναντι στην επιτυχία

Τύχη και επιλογή

Αποτιμώντας το ταλέντο

Η άνοδος της αξιοκρατίας

 

6.- Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ

Το αξιοκρατικό πραξικόπημα του James Conant

Η αξιοκρατική κληρονομιά του Conant

Οι επιδόσεις της SAT στα χνάρια του πλούτου

Η αξιοκρατία εδραιώνει την ανισότητα

Γιατί τα κολέγια των ελίτ δεν προωθούν την κινητικότητα

Πως θα γίνει ποιο δίκαιη η αξιοκρατία

Διαλογή και καταμερισμός της κοινωνικής αναγνώρισης

Πληγωμένοι νικητές

Η υποβολή σε δοκιμασίες συνεχίζεται

Αλαζονεία και εξευτελισμός

Κλήρωση μεταξύ αυτών που έχουν τα προσόντα

Εξαρθρώνοντας τον μηχανισμό διαλογής

Η ιεραρχία της κοινωνικής αναγνώρισης

Εξισορροπώντας την αλαζονεία της αξίας

 

7.- Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η διάβρωση της αξιοπρέπειας της εργασίας

Θάνατοι από απελπισία

Πηγές πικρίας

Να ανανεώσουμε την αξιοπρέπεια της εργασίας

Η εργασία ως αναγνώριση

Δικαιοσύνη της συνεισφοράς

Συζητώντας για την αξιοπρέπεια της εργασίας

• Η αλαζονεία της «ατζέντας του ανοιχτού»
• Χρηματοπιστωτικός τομέας, κερδοσκοπία και το κοινό καλό

Δημιουργοί και εισπράκτορες

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η αξία και το κοινό καλό

Πέρα από την ισότητα των ευκαιριών

Δημοκρατία και ταπεινοφροσύνη

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ