ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ 515 π.Χ – 135 μ.Χ.

Εάν ο ιστορικός της εποχής της Καινής Διαθήκης είχε κληθεί πριν από εξήντα χρόνια να περιγράψει το πεδίο της έρευνας στις αρχές του 21ου αιώνα, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί έστω το περίγραμμα των θεμάτων που απασχολούν τον σύγχρονο μελετητή. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τον καιρό που έληγε μια μεγάλη περιπέτεια επιβίωσης για τον άνθρωπο (εκείνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου), τότε ακριβώς άρχιζε μια νέα πνευματική αναζήτηση στους χώρους της αρχαιολογίας, της θεολογίας και της ιστορίας των θρησκευτικών κινημάτων.

Η εικόνα που είχαν λίγο πριν από τα μέσα του εικοστού αιώνα οι ιστορικοί και οι θεολόγοι για την Παλαιστίνη των χρόνων του Ιησού Χριστού έμοιαζε σχετικά ολοκληρωμένη. Βεβαίως, ερωτηματικά και ασάφειες υπήρχαν, όμως τα σταθερά σημεία ήταν τόσα, ώστε τα δευτερεύοντα στοιχεία στο περιβάλλον του Θεανθρώπου φαίνονταν κάποτε επαρκώς φωτισμένα ή άλλοτε πως τίποτε περισσότερο δεν θα μπορούσε (ή θα άξιζε) να προστεθεί σε αυτά. Ο ναός της Ιερουσαλήμ έχαιρε απαράμιλλου μεγαλείου και αναμφισβήτητης μοναδικότητας, οι ιερείς, οι τάσεις των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων, ο κόσμος των αποκαλυπτικών, όλα έδειχναν να έχουν διερευνηθεί επαρκώς και τα εξαχθέντα συμπεράσματα ταίριαζαν με την ισχύουσα πρόταση. Ο δε Ιουδαϊσμός που περιέβαλλε στις διάφορες πτυχές του το θείο δράμα και τους πρωταγωνιστές του φαινόταν καλά γνωστός στον ερευνητή. Ύστερα ήλθε η ανακάλυψη των χειρογράφων στο Nag Hammadi (1945) και στο Qumran (1947) και ένας καινούργιος κύκλος ερευνών ξεκίνησε. Καθώς η ακτίνα αυτού του κύκλου διαρκώς διευρυνόταν, έφτασε να αγγίζει τελικά και πεδία μελέτης που αρχικά έμοιαζαν να βρίσκονται εκτός αυτής. […]

(Απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ 515 π.Χ – 135 μ.Χ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο σκοπός της παρούσης μελέτης

Η σπουδαιότητα της περιόδου του δεύτερου ναού

 

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

1.- ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΚΟΥ  ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΥ

Εισαγωγή

Ο Θεός των Πατριαρχών του Ισραήλ

Η Τορά

Η Διαθήκη

Ο θεσμός της βασιλείας

Η Προφητεία

Η έννοια της θρησκείας στον Ισραήλ

Η έννοια της σοφίας στον Ισραήλ

Η αρχαία ισραηλιτική κοινωνία

Συμπεράσματα

 

2.- ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΚΟΥ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΥ

Το λυκόφως δύο μεγάλων αυτοκρατοριών:

Ασσύριοι και Βαβυλώνιοι

Οι πηγές

Το τέλος του βασιλείου του Ιούδα

Η μαρτυρία του Ιερεμία

Η συμβολή του Ιεζεκιήλ

Η μαρτυρία του Δευτεροησαΐα (Ησαΐας, κεφάλαια 40-55)

Συμπεράσματα

 

 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

1.- Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΝΑΟΥ: Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ

Α. Η μεταιχμαλωσιακή κοινότητα

Η έναρξη της περιόδου του δεύτερου ναού

Το τέλος της Βαβυλώνας

Η Ιουδαία υπό την κυριαρχία των Περσών

Ο δρόμος της επιστροφής

Αλλαγές στη θρησκεία του Ιουδαίου

Φιλολογικά είδη της περιόδου του δεύτερου ναού

α. Η Σοφιολογική γραμματεία

1. Ιώβ
2. Μπεν Σειράχ (Σειραχίδης)

Συμπεράσματα

Β. Επιστροφή και Αποκατάσταση

Πηγές

Οι συνθήκες της επιστροφής

Η μαρτυρία του Αγγαίου

Η μαρτυρία των Ζαχαρία 1-8

Η μαρτυρία του Τριτοησαΐα (κεφ. 56-66)

Η μαρτυρία του Μαλαχία

Το έργο του Νεεμία

Οι μεταρρυθμίσεις του Έσδρα

Σύνοψη

Γ. Η έναρξη της Ελληνιστικής περιόδου

Η ελληνική απάντηση στην Περσία

Η μακεδονική δυναστεία

Ο ερχομός των Ελλήνων – Ο Μ. Αλέξανδρος

Ο κόσμος του Μ. Αλεξάνδρου

Η κοσμοθέαση των Ελλήνων

α. Τα κύρια μέσα που χρησιμοποιήθηκαν

β. Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής

• Η κριτική των Κυνικών
• Η πρόταση των Στωικών
• Ο Κήπος των Επικούρειων
• Οι Νεοπυθαγόρειοι
• Ο Μέσος Πλατωνισμός

Άλλα στοιχεία θρησκευτικότητας

• Τα Ορφικά
• Τα Ελευσίνια Μυστήρια
• Τα Μυστήρια του Μίθρα
• Τα Μυστήρια της Ίσιδας

Το Σαμαρειτικό σχίσμα

Η Ιουδαία εισέρχεται στον Ελληνιστικό κόσμο

Συμπεράσματα

2.- Ο ΙΟΥΔΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

Η κοινότητα στη Βαβυλώνα

Η κοινότητα στην Αίγυπτο

Ο Οίκος των Τωβιαδών

Η λογοτεχνική παραγωγή του Ιουδαϊσμού της Διασποράς

• Τωβίτ
• Η υπόθεση και ο σκοπός του έργου
• Ο Τωβίτ για τη Διασπορά
• Εσθήρ
• Η Επιστολή Ιερεμία
• Βαρούχ
• Ιουδίθ

Παράρτημα: Τα στοιχεία για τους αγγέλους

Σύνοψη

3.- Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Α. Εποχή σύγκρουσης και διαίρεσης

Πτολεμαίοι και Σελευκίδες

Συμπεράσματα

Β. Οι Εβραϊκές Ιερές Γραφές και η μετάφραση της Τορά

Ο Πτολεμαίος Β΄ και η ελληνική μετάφραση της Τορά

Η ανάγκη για τη μετάφραση του Νόμου

Γ. Ο αγώνας Πτολεμαίων και Σελευκιδών για την Παλαιστίνη

Οι πόλεμοι Πτολεμαίων και Σελευκιδών

Η περίοδος βασιλείας του Αντιόχου Γ΄

Το προοίμιο της κρίσης: Η εποχή του Σελεύκου Δ΄

Ο Αντίοχος Δ΄ και οι αρχικές επαναστατικές ενέργειες

Οι πρώτες απαιτήσεις της Ρώμης

Το διάταγμα του Αντιόχου Δ΄

Συμπεράσματα – Οι διάφορες τάσεις εντός της ιουδαϊκής κοινωνίας

Δ. Η εξέγερση και η δυναστεία των Ασμοναίων

Πηγές και έργα της εποχής

• Το Α΄ Μακκαβαίων
• Κύρια χαρακτηριστικά του Α΄ Μακκαβαίων
• Το Β΄ Μακκαβαίων

Οι Χασιδίμ (ή Ασιδαίοι)

Το ιστορικό της εξέγερσης των Μακκαβαίων

Ο ιερέας Ματταθίας

Οι γιοι του Ματταθία. Ο Ιούδας Μακκαβαίος ανακτά το ναό

Ο Ιωνάθαν Μακκαβαίος (161-143 π.Χ.)

Σίμων, ο τελευταίος των Μακκαβαίων (143-135/4 π.Χ.)

Το κράτος των Ασμοναίων (142-63 π.Χ.)

Η εποχή του Ιωάννη Υρκανού (135-104 π.Χ.)

Η εμφάνιση των μεγάλων τάσεων στην Ιουδαία (Φαρισαίων, Σαδδουκαίων, Εσσαίων)

Ο καιρός του Αριστόβουλου Α΄ (104-103 π.Χ.)

Η εποχή του Αλεξάνδρου Ιανναίου (103-76 π.Χ.)

Η ηγεμονία της Αλεξάνδρας Σαλώμης (76-67 π.Χ.)

Η εποχή διακυβέρνησης του Αριστόβουλου Β΄ (67-63 π.Χ.)

Ε. Ανατομία της ιουδαϊκής θρησκείας

Θρησκεία ιερέων

Ναός, ο ιερός χώρος

• Ο ναός του Σολομώντα
• Ο ναός του Ζοροβάβελ
• Ο ναός του Ηρώδη
• Το σχέδιο του ναού
• Οι άνθρωποι του ναού
• Ιερείς και Λευίτες
• Ο αρχιερέας
• Θυσίες
• Λαϊκοί και ναός
• Φόροι και έσοδα του ναού
• Αοιδοί και μουσικοί
• Γυναίκες και λατρεία

Εορτές, ο ιερός χρόνος

• Το ιουδαϊκό Ημερολόγιο
• Οι καθορισμένες εορτές

Συμπεράσματα

ΣΤ. Η ανάδυση των Αποκαλυπτικών

Το νέο είδος γραμματείας

Οι ρίζες της αποκαλυπτικής γραμματείας

Προφητεία και αποκαλυπτικά

Η σχέση της αποκαλυπτικής με τη Σοφιολογική γραμματεία

Ο σκοπός συγγραφής των αποκαλυπτικών έργων

Απαρχές και χαρακτηριστικά της αποκαλυπτικής

Ο κόσμος των αποκαλυπτικών: Εδώ και τώρα και όχι στο τέλος των καιρών

Ο ήρωας των αποκαλυπτικών

Το στοιχείο της μυστικότητας

Ο ρόλος των αγγέλων

Το ‘‘κίνημα Ενώχ’’ και τα κείμενά του

• Α΄ Ενώχ
• Α΄ Ενώχ 1-36 και το πρόβλημα του κακού
• Τα ουράνια ταξίδια του Ενώχ
• Το θέμα των φρουρών – αγγέλων
• Ο Ενώχ “γραμματέας της δικαιοσύνης”
• Επιρροές στον Α΄ Ενώχ
• Η επίδραση του Α΄ Ενώχ
• Το Βιβλίο των Οραμάτων (Α΄ Ενώχ 83-90)
• Το Βιβλίο των Ουράνιων Φωστήρων ή Αστρονομική Βίβλος (Α΄ Ενώχ 72-82)
• Η Επιστολή του Ενώχ ή Βιβλίο των Παραινέσεων (Α΄ Ενώχ 91-108)
• Το ζήτημα του ορθού ημερολογίου

Το βιβλίο των Ιωβηλαίων (ή Ιωβηλαία)

Το βιβλίο του Δανιήλ

• Οι συγγραφείς του Δανιήλ
• Οι προσθήκες στο Δανιήλ
• Σουσάννα
• Βήλ και Δράκων

Β΄ Ενώχ ή Βιβλίο των Μυστικών του Ενώχ

Συμπεράσματα

Ζ. Η είσοδος των Ρωμαίων στα ιουδαϊκά πράγματα

Άξονες της ισχύος της Ρώμης

Η δομή του ρωμαϊκού στρατού

Η επέλαση των Ρωμαίων

Αντίδραση για το καθεστώς των Ασμοναίων και τον ερχομό των Ρωμαίων – Ο Ψαλμός 17

Η εποχή της ρωμαϊκής κατάκτησης

Τα πρώτα χρόνια της ρωμαϊκής περιόδου 63-40 π.Χ.

• Ο καιρός του αρχιερέα Υρκανού Β΄
• Η άνοδος των Ιδουμαίων – Ηρώδης και Φασαήλ

Ο καιρός του Αντιγόνου Α΄

Η βασιλεία του Μ. Ηρώδη και ο Οίκος των Ηρωδιανών

Οι διάδοχοι του Ηρώδη

Η ηγεμονία του Αντύπα (4 π.Χ. – 39 μ.Χ.)και του Αρχελάου (4 π.Χ. – 6 μ.Χ.)

4.- Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ ΚΟΥΜΡΑΝ

Η κοινότητα του Κουμράν

– Τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας

Το είδος των χειρογράφων του Κουμράν

Ιστορικά στοιχεία για την κοινότητα του Κουμράν

Ο χαρακτήρας της κοινότητας του Κουμράν

Το Χειρόγραφο της Δαμασκού (Cairo Damascus Document ή CD)

Ο Κανονισμός της Κοινότητας(1QS)

Το Χειρόγραφο του Πολέμου (1QM. 4QM)

Οι Ευχαριστήριοι Ύμνοι (Hodayot)

Η Αγγελική Λειτουργία (4QShirShabb)

Το Χειρόγραφο του Ναού (11QTemp) ..

5.- ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΒΙΑΤΩΝ

Οι περί διαρχίας αντιλήψεις

Οι περί απολύτου προορισμού αντιλήψεις

Ο ρόλος του «Διδασκάλου της Δικαιοσύνης»

Τα θαυμαστά «μυστήρια του Θεού» (ραζέι Ελ – אל רזי)

Ο ρόλος των αγγέλων

Εσχατολογικές δοξασίες και οι δύο μεσσίες

Συμπεράσματα

6.- Η ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΤΟΥ Α΄ ΑΙΩΝΑ Μ.Χ.

.Η κοινωνική γεωγραφία της εποχής

Η Συναγωγή και ο ρόλος της

Το πρόσωπο και ο θεσμός του ραββίνου

Το Σανχεντρίν

Ανάληψη Μωυσέως

7.-  Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΙΟΥΔΑΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ Α΄ ΑΙΩΝΑ Μ.Χ.

Οι Γραμματείς

Η τάση των Φαρισαίων

• Η μαρτυρία του Ιωσήπου
• Οι Φαρισαίοι στην Καινή Διαθήκη
• Οι Φαρισαίοι στις ραββινικές παραδόσεις
• Συμπεράσματα

Οι Σαδδουκαίοι

• Ο Ιώσηπος για τους Σαδδουκαίους
• Οι Σαδδουκαίοι στην Καινή Διαθήκη
• Οι Σαδδουκαίοι στις ραββινικές πηγές
• Συμπεράσματα

Οι Βοηθουσιανοί

Οι αινιγματικοί Εσσαίοι

• Οι πηγές
• Οι Εσσαίοι και η Κοινότητα του Κουμράν
• Ονομασία και προέλευση
• Κανόνες εισδοχής
• Συνήθειες και τρόπος ζωής
• Διδασκαλίες και δόγματα
• Εσσαίοι και επίσημο ιερατείο
• Συμπεράσματα

Οι Θεραπευτές

Άλλες ομάδες και αιρέσεις της εποχής

Οι δοξασίες για τον Μεσσία κατά την εποχή του Ιησού Χριστού

7.- Ο ΠΡΩΙΜΟΣ ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ: ΜΑΑΣΕ ΜΠΕΡΕΣΙΤ ΚΑΙ ΜΑΑΣΕ ΜΕΡΚΑΒΑ

8.- ΦΙΛΩΝ ΚΑΙ ΙΩΣΗΠΟΣ

Φίλων ο Αλεξανδρινός

• Το έργο του Φίλωνος
• Η σκέψη του Φίλωνος

Ο Ιώσηπος (ή Φλάβιος Ιωσήφ)

• Ο βίος και τα έργα του Ιωσήπου
• Η έλξη της Ρώμης και ο ρόλος του στην εξέγερση του 66 μ.Χ.
• Υπερασπιστής του λαού του

8.- ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ: Ο ΙΗΣΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΑΖΑΡΕΤ

Εισαγωγή

Οι πηγές

Ο βίος του Ιησού Χριστού

Ιωάννης ο Βαπτιστής: μια κραυγή στην έρημο

Ο Ιησούς ως ευσεβής Ιουδαίος

Ο Ιησούς για την Τορά

Ο διδάσκαλος Ιησούς

Η ηθική διδασκαλία του Ιησού Χριστού

Το θέμα της πίστης και η μίμηση του Θεού

Η Βασιλεία του Θεού

Το τριπλό αξίωμα και οι άλλοι τίτλοι του Ιησού

• Μεσσίας – Προφήτης, Αρχιερέας, Βασιλιάς
• «Υιός του Θεού»

«Υιός του Ανθρώπου» και άλλοι τίτλοι του Ιησού

Η θυσία στο Σταυρό και το μήνυμα της Ανάστασης

Ο Χριστός και η νύμφη του, η Εκκλησία

– Σύνοψη .

9.- Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ ΕΩΣ ΤΟ 73 Μ.Χ. ΚΑΙ ΑΡΓΟΤΕΡΑ

Η περίοδος της άμεσης ρωμαϊκής διακυβέρνησης (6-66 μ.Χ.)

Η πρώτη περίοδος της ρωμαϊκής επιτροπείας (6-41μ.Χ.)

Ο καιρός του Ποντίου Πιλάτου

Η εποχή του Καλιγούλα και του Ηρώδη Αντύπα

Η εποχή του Αγρίππα Α΄

Οι πρωταγωνιστές του Μεγάλου Πολέμου

• Οι Ζηλωτές
• Οι Σικάριοι
• Οι ληστές

Οι τελευταίοι Επίτροποι και το προοίμιο της κρίσης

• Ο Αντώνιος Φήλιξ
• Ο Πόρκιος Φήστος
• Ο Αλβίνος
• Ο Γήσιος Φλώρος και η έκρηξη του πολέμου

Ο ιουδαϊκός πόλεμος του 66-73 μ.Χ.

Οι επαναστάτες διχάζονται – Ιωάννης και Σίμων

Ο Τίτος και η καταστροφή του ναού

Οι τελευταίες εστίες της επανάστασης

Ο απόηχος της καταστροφής του ναού

– Οι συνέπειες της καταστροφής του ναού και της Ιερουσαλήμ

Η σύνοδος της Ιάμνειας

Οι επαναστατικές απόπειρες του 115-117 μ.Χ. στην Αίγυπτο, την Κύπρο και την Κυρηναϊκή

– ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η εξέγερση του Μπαρ Κοχβά (132-135 μ.Χ.) και το νέο τοπίο

• Ο Μπαρ Κοχβά: το πρόσωπο του ηγέτη
• Διάθεση και αντιδράσεις των ραββίνων
• Τα αίτια της νέας εξέγερσης
• Η πορεία της εξέγερσης του 132 μ.Χ.
• Οι πληγές που άφησε η τελευταία εξέγερση .

10.- Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΡΑΒΒΙΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ

Η σύνταξη της Μισνά

Η εμφάνιση της Τοσεφτά

Ταλμούδ της Παλαιστίνης και Ταλμούδ της Βαβυλώνος

Το περιεχόμενο του Ταλμούδ

11.- ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ NAG HAMMADI

Οι Κοπτικοί κώδικες του Nag Hammadi

Το χρονικό της ανακάλυψης

Τα Γνωστικά κινήματα και η βιβλιοθήκη του Nag Hammad

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ