Ο ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
Εύλογα η Εκκλησία της Ελλάδος συμμετέχει ενεργότατα στις ενδεδειγμένες εκδηλώσεις μνήμης, τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους Μακεδονομάχους όλων των περιόδων. Ομολογουμένως η διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα δεν εξαντλείται στην τετραετία 1904-1908. Η εκκίνησή του ταυτίζεται με τις αρχές του Ανατολικού Ζητήματος. Η δε Ορθοδοξία τον είχε τέλεια συλλάβει σε χρόνους σκοτεινούς.
Συγκεκριμένα ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς ο Α’ διακήρυσσε στεντόρεια στους υποδούλους ομογενείς του: «Εσείς είσθε το γένος εκείνο το περιφρονημένον των ρωμαίων, το οποίον εκυρίευσεν όλην την οικουμένην με την δύναμη των αρμάτων. Η πρώτη μοναρχία των Περσών μετετέθη εις Αιγυπτίους, από τους Αιγυπτίους εις Μακεδόνας, οι οποίοι ήσαν Έλληνες, το γνήσιον γένος σας. Από εκείνους δε εις τους Ρωμαίους, από τους οποίους εσείς και κρατάτε και λέγεσθε. Εσείς είσθε εκείνοι, των οποίων οι πατέρες εφώτισαν την οικουμένην, την ορθοδοξίαν της Χριστού πίστεως. Τα λείψανα είσθε εσείς της βασιλείας των Ρωμαίων, εσείς τα λείψανα της ορθοδοξίας».
Προφητικά προϊδεάζει πράγματι τους πιστούς ο επιφανής Μελέτιος Πηγάς για την Ορθοδοξία και την Ελληνικότητα της Μακεδονίας, την οποία επί αιώνες καταπατούσαν αλλογενείς και αλλόθρησκοι, συνάμα δε αδιάλειπτα εποφθαλμιούσαν τσάροι και αυτοκράτορες, Μεγάλες λεγόμενες Δυνάμεις, καθώς και νεοφανείς διεκδικητές, Ρουμάνοι και Βούλγαροι. […]
(Απόσπασμα από το περιεχόμενο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ο ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
Πρόγραμμα Ημερίδος
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ
Προσφώνησις του Γραμματέως της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος Αρχιμανδρίτη Κλήμη Κοτσομύτη
Προσφώνησις του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Το Μακεδονικό προ του «Μακεδονικού Αγώνος» του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστοδούλου
Η Εκκλησία και ο Ιερός Κλήρος στον Μακεδονικό Αγώνα του Σεβ. Μητροπολίτου Γρεβενών κ. Σεργίου
Η γυναίκα στον Μακεδονικό Αγώνα της Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη
Αλλόγλωσσοι – Δίγλωσσοι Έλληνες στον Μακεδονικό Αγώνα του Αχιλλέως Γ. Λαζάρου
Η Χριστιανική Πίστη του Παύλου Μελά της Ζωής Γκενάκου-Μουρούπη
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Δελτίον Τύπου της Ιεράς Συνόδου
Έγγραφο προς την Ιερά Σύνοδο