ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΣΤΑ ΠΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΧΩΝ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ 1912 – 1913

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

Η διαθέτοντες γρηγορούσα ιστορική συνείδηση και οξυμμένο πνευματικό αισθητήριο είχαν επισημάνει ότι ένας από τους παράγοντες της τραγικής αποτυχίας του «ατυχούς» λεγόμενου Ελληνο-τουρκικού πολέμου του 1897 ήταν η αδιαφορία των κρατούντων της εποχής να έχουν προνοήσει για τη συγκρότηση επαρκώς στελεχωμένης Θρησκευτικής Υπηρεσίας Στρατού, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν καθόλου στρατιωτικοί ιερείς για να συνοδεύσουν στην πολεμική εκστρατεία του ελληνικό στράτευμα. Το γεγονός αυτό, ισχυρίζονταν, επέδρασε αρνητικά στο αξιόμαχο των ελληνικών δυνάμεων και συνέτεινε -μαζί με άλλους, οπωσδήποτε, παράγοντες- στην ταπεινωτική ήττα.

Το πιο καταλυτικό επιχείρημα υπέρ της αιτιώδους αυτής συνδέσεως ανάμεσα στην παρουσία ιερέων στο στράτευμα αφενός και στο αξιόμαχο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων αφετέρου -και τούτο ανεξάρτητα από το ποσοστό αλήθειας ή τον βαθμό υπερβολής της εν λόγω κρίσεως- δεν διατυπώθηκε τόσο από κάποιον επιφανή θεωρητικό ή φίλοπάτριδα εκκλησιαστικό παράγοντα ή ακόμα-ακόμα από κάποιον αρμόδιο εκπρόσωπο της Ελληνικής Πολιτείας όπως πράγματι αυτό συνέβη σε συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων∙ διατυπώθηκε, κυρίως από έναν απλό, ολιγογράμματο στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων, ο οποίος στο προσωπικό του ημερολόγιο αποτύπωνε ένα ακαταμάχητο πρακτικό επιχείρημα ζωής. Συγκεκριμένα, όταν είχε μεταβεί ο ιερέας του συντάγματός του -ένας από τους σαράντα περίπου στρατιωτικούς ιερείς των Βαλκανικών Πολέμων- στα ταμπούρια, στην πρώτη γραμμή του μετώπου, να αγιάσει αυτόν και τους συμπολεμιστές του κατά την ημέρα της πρωτάγιασης, χάραζε τις ακόλουθες γραμμές στο προσωπικό του ημερολόγιο: 5 Ιανουαρίου 1913. Σήμερα ημέρα της πρωτάγιασης ήρθε ο παπάς μας και μας άγιασε στα ταμπούρια. Δόξα σοι ο Θεός! τώρα και να σκοτωθώ για την πατρίδα δεν με μέλλει, είμαι ευχαριστημένος δεν θα με φάνε τα κοράκια σαν το ‘97∙ ο παπάς θα με θάψει.  Πολύ καλά έκανε ο Μητροπολίτης και έστειλε τους παπάδες στο στρατό… […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ & ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β’

ΠΡΟΛΟΓΟΣ κ. Α/ΓΕΕΘΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΛΩΡΟΥ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ, ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΩΝ – ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΩΝ – ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΜΕΛΕΤΗ

Β. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

 

1.- Η ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΣΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ

1.1.- Η ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

1.2.- ΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ

2.- ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΕΡΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΜΑΧΩΝ

 

2.1.- ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

2.2.- ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΑΧΗ

2.3.- ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

2.4.- ΤΟ ΕΡΓΟ  ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ

2.5.- ΛΕΙΠΟ ΕΡΓΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ, ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

2.6.- ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΑΧΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

 

3.- Η ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ, ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΙΕΡΟΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

3.1.- ΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

3.2.- ΔΙΑΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

3.3.- ΙΕΡΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ

3.4.- ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΟΡΤΩΝ

3.5.- ΤΕΛΕΣΗ ΑΓΙΑΣΜΩΝ

3.6.- Η ΤΕΛΕΣΗ ΑΛΛΩΝ ΑΓΙΑΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

 

4.- Η ΚΗΡΥΚΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

4.1.- ΚΗΡΥΓΜΑ: ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

4.2.- ΚΗΡΥΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΑΧΗ

4.3.-  ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

4.4.- ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ

4.5.- ΠΟΙΚΙΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΗΡΥΓΜΑΤΩΝ

4.6.- ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ – ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

4.7.- ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ «ΕΘΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΑ»

 

5.- Ο ΘΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

5.1.- ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΔΥΣΧΕΡΕΙΩΝ ΠΡΟΣ ΕΠΙΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ

5.2.- ΕΝΩΠΙΟΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

 

6.- ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

6.1.- ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΣΧΙΔΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

6.2.- ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΩΘΗΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗΝ  ΕΚΚΛΗΣΙΑ

6.3.- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΙΣ ΨΥΧΕΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΩΝ

6.4.- ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΞΙΟΜΑΧΟΥ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΟΣ

6.5.- ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΩΝ

6.6.- ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

6.7.- ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΜΑΧΟΥΣ

 

7.- ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

7.1.- Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΝΕΥΡΑΛΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΕΑ ΣΤΟ ΜΑΧΟΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ

7.2.- ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

7.3.- ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ ΣΕ ΕΚΘΕΣΕΙΣ – ΑΝΑΦΟΡΕΣ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ Κ.Α.

7.4.- ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ – ΕΠΑΙΝΟΙ – ΗΘΙΚΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ

7.5.- ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΑΟ

7.6.- ΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

7.7.- ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥΣ

 

8.- Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΜΑΧΗΤΗΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ ΙΕΡΕΙΣ

8.1.- ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ – ΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

8.2.- ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΙ ΛΕΟΝΤΕΣ

8.3.- ΚΑΡΤΕΡΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΞΟΟΤΗΤΕΣ

8.4.- «ΨΗΛΑΦΗΣΗ» ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ

8.5.- ΓΕΝΝΑΙΑ ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ

8.6.- ΕΥΣΕΒΕΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ

8.7.- ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΑΦΥΠΝΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

 

9.- ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ – ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

9.1.- Ο ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ

9.2.- Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

9.3.- ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

10.- ΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ «ΜΟΡΦΕΣ» ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΙΕΡΕΑ

10.1.- Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΙΕΡΕΑΣ ΩΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ

10.2.- ΩΣ ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ

10.3.- ΩΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ

10.4.- ΩΣ «ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ» ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ

10.5.- ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΘΑΡΡΟΥΣ ΚΑΙ ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΕΩΣ

10.6.- ΩΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ

10.7.- ΩΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ

10.8.- ΩΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΜΥΧΙΩΝ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

10.9.- ΩΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΜΑΧΩΝ

 

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Ο ΚΛΗΡΟΣ ΕΝ ΤΩ ΠΟΛΕΜΩ

 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

Α’ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ – ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ

Β’ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ  – ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΣ

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α. ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΠΗΓΕΣ

Β. ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΕΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΣΕ ΠΗΓΕΣ

Γ. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ-  ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

Α. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ

Β. ΛΟΙΠΟΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ