Λέγεται συχνά ότι κατά τον περασμένο αιώνα η Εκκλησία της Ελλάδος δεν παρουσίασε κάποια πνευματική ακμή, εκτός ίσως από την μορφή του Αγίου Νεκταρίου, που είναι μια θαυμαστή εξαίρεση. Και όμως υπάρχουν και άλλες φωτεινές μορφές, που μπορεί να μην είναι του ιδίου διαμετρήματος, αλλά πάντως εφώτισαν και προσέφεραν.
Μερικές από αυτές τις μορφές που διακρίθηκαν για το ήθος και την δράση τους, την αρετή και την κοινωνικότητα, την σεμνότητα και το θάρρος τους, παρουσιάζει το βιβλίο αυτό. Πρόκειται για έναν Οικουμενικό Πατριάρχη, έναν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, έναν Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και ένα Μητροπολίτη στη Μακεδονία, οι οποίοι υπήρξαν οδηγοί και ποιμένες, ηγέτες και πραγματικοί πατέρες.
Μπορούμε να καυχώμεθα γι’ αυτούς και να παραδειγματιζώμεθα σε πολλά σημεία. Ο αγρός της Εκκλησίας μπορεί να έχη και ζιζάνια, όπως προείπε ο Αρχηγός της, αλλά έχει και καλό σιτάρι και πλούσιους καρπούς. Αρκεί να μη παρασυρώμεθα από την λησμοσύνη και να μη τους κρύβωμε «υπό τον μόδιον», αλλά και να μην αρκούμεθα στα «Μέσα Ενημερώσεως» για να πληροφορούμεθα την αλήθεια…
Η Εκκλησία του Χριστού δεν κοιμάται. Ζη Κύριος και είναι «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας». Ας είμεθα όλοι σε εγρήγορση, ας έχουμε «οφθαλμούς του βλέπειν» και τότε πολλά φωτεινά σημάδια θα ανακαλύπτουμε, που δεν κραυγάζουν και δεν τραντάζουν, αλλά φωτίζουν απαλά και ποτίζουν γόνιμα.
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος, Αρχιμ. Ηλία Μαστρογιαννόπουλου
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ Ο ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ
1.- ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
-Τα πρώτα χρόνια
Μητροπολίτης Τραπεζούντος
Διεθνείς δραστηριότητες
Αποκρισάριος του Πατριαρχείου
Εντυπώσεις του Μητροπολίτου Τραπεζούντος εκ της κατά το έτος 1927 επισκέψεώς του εις Άγιον Όρος
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος
Δύσκολες ώρες
Τα χρόνια της κατοχής και η απελευθέρωση
Πως έγινεν η εκλογή του Χρυσάνθου
Τα τελευταία χρόνια
Η Διαθήκη μου
Η θέλησις μου
2.- ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ
ΜΑΚΑΡΙΟΣ Β’ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ (1870 – 1950)
Ο ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ (1863 – 1945)
ΙΩΑΚΕΙΜ Ο Γ’ (1834 – 1912)