Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ιερών Μονών

Η απόφαση 9/12/994 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τις Ιερές Μονές της Ελλάδος

[…] Η μελέτη μας αυτή έγινε για να καλύψη ένα κενό, που δημιούργησε η νέα «θεώρηση» για την Εκκλησία και οι νέες «νομικές αντιλήψεις», για τη νομιμοποίηση της Εκκλησίας μέσα στην Ελληνική Πολιτεία. [..]

Η μελέτη, όσο είναι δυνατόν, εν όψει της μεγάλης δυσκολίας του θέματος, παρουσιάζει τις αντιλήψεις αυτές, που αμφισβήτησαν την «νομιμοποίηση» της Εκκλησίας στην απόλαυση των θεμελιωδών ελευθεριών, ως θρησκείας. Προσπαθεί να δείξη και την από καθαρώς νομικής και συνταγματικής και επιστημονικής απόψεως, λανθασμένη θέση των αντιλήψεων αυτών. Ακολουθήθηκε μια επαγωγική μέθοδος, η οποία, μερικές φορές, έκανε αναπόφευκτη την επανάληψη. Αυτό γίνεται για να δοθή στον αναγνώστη η κατανόηση της θέσεως που υποστηρίζεται. Σε μερικά σημεία έρχονται στο μέσον της νομικής θεώρησης πρωτότυπες, ίσως, θέσεις και απόψεις, ίσως, άγνωστες στους αναγνώστες και στους ασχολουμένους με την εφαρμογή των νόμων. Πιστεύουμε στη βασιμότητα των απόψεων αυτών, που δείχνουν και μια άλλη διάσταση, στους νομικούς, πέρα από τη γνωστή μονομέρεια, στα πράγματα του κοινωνικού και θρησκευτικού βίου, ώστε η χρησιμότητά τους στη θεώρηση των Εκκλησιαστικών πραγμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών γενικώς και των θρησκευτικών θεμάτων γενικότερα, να είναι ωφέλιμος και αποτελεσματική στο έργο τους.

Με την έννοια αυτή το παρόν βιβλίο απευθύνεται σε ευρύ φάσμα προσώπων και επιστημόνων, σε θεολόγους, κληρικούς, καθηγητές, σε πολιτειακά όργανα και κυρίως στους διαχειριζομένους την πολιτική εξουσία και στον δικαστικό κόσμο (δικαστές και δικηγόρους), ως ελάχιστο βοήθημα στο έργο τους, για την προάσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών, όχι μόνο των μοναχών και της Εκκλησίας, αλλά και όλων των πολιτών. […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 

Πρόλογος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας

1.- Συνθήκες δημιουργίας της κρίσης

2.- Συμφωνία Εκκλησίας-Πολιτείας. Ακυρότητες

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η πρακτική των ελληνικών δικαστηρίων

1.- Απορριπτικές αποφάσεις δικαστηρίων

2.- Εφαρμογή του Ν. 1700/87

3.- Έκδοση απόφασης 5057/87 Σ. τ. Ε

4.- Πώς βλέπει το Σ. τ. Ε. την υπόθεση

5.- Θεμέλιο της απόφασης

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας ενώπιον τον Σ.τ.Ε

1.- Θέσεις εισηγήσεων

Α. Εισήγηση α’

Β. Εισήγηση β’

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Η απόφαση του Σ.τ.Ε. 5057/1987

Γενικές επισημάνσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Ειδικώτερες παρατηρήσεις επί των θέσεων των εισηγήσεων και της απόφασης 5057/87

1.- Αντιλήψεις των δικαστικών κειμένων του Σ.τ.Ε. Παρερμηνείες συνταγματικών διατάξεων

2.- Το δικαστήριο ενώπιον των μεθοδεύσεων του ν. 1700/87

3.- Κοινωνικός σκοπός δικαιώματος ιδιοκτησίας

4.- Συλλογιστική της πρώτης Εισηγήσεως και της αποφάσεως

5.- Αύξηση περιουσίας του Κράτους

6.- O κίνδυνος των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών

7.- O αγώνας των Ιερών Μονών

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: H φύση της Εκκλησίας και η αποστολή της

1.- Η νομική θέση της Εκκλησίας

2.- Η ίδρυση της Εκκλησίας

3.- Η διδασκαλία της

4.- Τι φρονεί η Εκκλησία για την Πολιτεία

5.- Τα όρια της υπακοής των πιστών στην Πολιτεία

6.- Η Εκκλησία δεν έχει ταυτόσημο σκοπό με την Πολιτεία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η Εκκλησία και ο ηθικός νόμος

1.- Γενικά το πρόβλημα του αγαθού

2.- Η πίστη της Εκκλησίας για το αγαθό .

3.- Λανθασμένες αντιλήψεις του Σ.τ.Ε.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: Η θέση της Εκκλησίας στο Βυζάντιο

1.- Οι πραγματικές σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας

2.- Τι δέχονται άλλοι ειδικοί επιστήμονες

3.- Η στάση της Εκκλησίας έναντι των κοσμικών αρχόντων

4.- Πορίσματα για τη θέση της Εκκλησίας στο Eλληνο-Ρωμαϊκό Βυζάντιο….

5.- Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συναλληλίας στο Βυζάντιο

6.- Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συναλληλίας στο νεοελληνικό κράτος….

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ: Η ανακήρυξη της Ελληνικής Εκκλησίας ως αυτοκέφαλης

1.- Συνθήκες ανακήρυξης

2.- Αντικανονική και Σχισματική κατάσταση. Κίνδυνοι για την Εκκλησία

3.- Το ισχύον σύνταγμα απέναντι στο σχίσμα του 1833

4.- Τα συντάγματα 1844 και 1864

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ: Η σημερινή θέση της Εκκλησίας μέσα στην Πολιτεία

1.- Συνταγματική αναγνώριση

2.- Δικαιώματα της Πολιτείας

3.- Ισχυρισμοί Πολιτείας

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ: Η θέση της Εκκλησίας υπό το Σύνταγμα του 1975

Α. Γενική θεώρηση

Β.

1.- Η Αρχή της «νόμω κρατούσης Πολιτείας» ειδικότερα

2.- Λειτουργία της αρχής της «νόμω κρατούσης πολιτείας»

3.- H Πολιτεία ζητούσε τη σύμφωνη γνώμη της Εκκλησίας

4.- Η Εκκλησία επιβάλλει την αρχή της συναλληλίας

5.- Διαφορές της αρχής της νόμω κρατούσης πολιτείας από την αρχή της Συναλληλίας

6.- Το ανεφάρμοστο της αρχής της «νόμω κρατούσης πολιτείας»

7.- Πώς και πότε νομοθετεί η Πολιτεία :

8.- Πολιτειολογικές αντιλήψεις σήμερα

9.- Τα Ελληνικά συντάγματα και η συναλληλία

10.- Η Πολιτεία ισχυρίζεται ότι έχει σύμφωνη την Εκκλησία για τον ν. 1700/87

11.- Έλλειψη συναινέσεως της Εκκλησίας

 

Γ.

1.- Το σύστημα της συναλληλίας

2.- Η θέση της Ε’ Αναθεωρητικής Βουλής

3.- Η διάκριση των κανόνων

4.- Δικαιώματα πολιτείας για την Εκκλησία στο ισχύον σύνταγμα

5.- Ο Συνοδικός Τόμος του 1850

6.- Θέματα που λύει ο Τόμος του 1850

7.- Το σύνταγμα 1975 καθιερώνει την αρχή της συναλληλίας

Δ. Ο όρος «επικρατούσα θρησκεία».:

1.- Πότε καθιερώθηκε ο όρος

2.- Η έννοια του όρου «επικρατούσα»

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ: Άλλες έννοιες για την Εκκλησία

1.- Έννοια της Εκκλησίας

2.- Εκκλησιαστική περιουσία

3.- Μοναστηριακή περιουσία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ: Ιδιοκτησιακό καθεστώς των Ιερών Μονών

1.- Εμφάνιση του Μοναχισμού. Οι κατοικίες των μοναχών

2.- Διάκριση Ιερών Μονών από άλλα Εκκλησιαστικά Ν.Π.Δ.Δ.

3.- Η επιλογή του μοναχικού βίου

4.- Το δικαίωμα θρησκευτικής ελευθερίας των μοναχών

5.- Τα Τυπικά των Μονών

6.- Δικαιοδοσίες Aρχιερέως

7.- Ερμηνευτικά προβλήματα

8.- Πώς γίνεται ή ερμηνεία των Αγίων Γραφών και των κανόνων

9.- Η έννοια της φράσεως ο μοναχός είναι «νεκρός για τον κόσμο»

10.- Δημιουργία πολιτιστικών αγαθών

11.- Ιστορία περιουσίας μοναχών

12.- Μετά την απελευθέρωση

13.- Τα εθνικά κτήματα

14.- Τίτλος Δημοσίου εκ του πολέμου

15.- Τύχη εθνικών κτημάτων

16.- Οι μονές μετά την απελευθέρωση

α. Η φερομένη διάλυση τους

β. Το διάταγμα διαλύσεως ποτέ δεν έγινε νόμος του Κράτους

γ. Διατάγματα για μερικές μονές

δ. Διατάγματα για κτηματολόγια Ιερών Μονών

ε. Διατάγματα προστασίας περιουσίας δημοσίου

στ. Ο Θόρυβος της Πολιτείας για την Εκκλησιαστική περιουσία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Νόμιμοι τίτλοι

1.- Μερικές αλήθειες

2.- Η αντισυνταγματικότητα περιορισμού των τίτλων από τον ν. 1700/87

3.- Έννοια του τίτλου

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ: Διακατεχόμενα ακίνητα

1.- Γενική θεώρηση

2.- Πώς τα ακίνητα πλήρους κυριότητος της Εκκλησίας έγιναν «διακατεχόμενα». Παρερμηνεία και διαστροφή του όρου «διακατοχή» από την Πολιτεία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ: Η άμυνα των Ιερών Μονών

1.- Γενικά

α. Παλαιά Ελλάδα

β. Ιόνιοι Νήσοι

γ. Θεσσαλία – Άρτα και Νέες Χώρες

δ. Μάνη Λακωνίας

ε. Άγραφα Θεσσαλίας και Ευρυτανίας

στ. Σάμος, Κρήτη, Δωδεκάνησος

ζ. Εξαιρετική περίπτωση Ηπείρου και νομού Πρεβέζης (περίπτωση 7. Μητροπόλεως Νικοπόλεως-Πρεβέζης)

2.- «Τεκμήρια» κυριότητος του Δημοσίου

α. «Τεκμήριο» από τον νόμο (β. δ. ) της 17/29 Νοεμβρίου 1836

ρ. «Τεκμήριο Κυριότητος» και «Δασικό τεκμήριο» από τον Δασικό Κώδικα

γ. Συμπεράσματα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η Σύμβαση του έτους 1952 μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας

1.- Σύναψη της σύμβασης – νομικό πλαίσιο

2.- Διαφορές από τη σύμβαση 1952

3.- Τίτλος εκ του νόμου η σύμβαση του 1952

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΟΓΔΟΟ: Η αγροτική γη

1.- Ακτήμονες και εγκαταλελειμμένες εκτάσεις

2.- Υπάρχουν ακτήμονες σήμερα;

3.- Εγκαταλελειμμένες εκτάσεις

4.- Σε ποιους ανήκουν οι εκτάσεις της γης

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΑΤΟ: Ο χωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας

1.- Ιστορική επισκόπηση

2.- Οι λόγοι του χωρισμού

3.- Τα σημερινά Ελληνικά δεδομένα

4.- Νέες προτάσεις για χωρισμό

5.- Κριτική θεώρηση των απόψεων για χωρισμό

6.- Οι συνέπειες ενός χωρισμού

7.- Είναι δυνατός ο χωρισμός στην Ελληνική πραγματικότητα;

8.- Συλλειτουργία κοινωνικών θεσμών

9.- Συνταγματική θεώρηση του χωρισμού

10.- Η λύση στο αίτημα του χωρισμού

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ: Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

1.- H Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

2.- Αποτελέσματα της αποφάσεως

 

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1.- Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

2.- Η κατάργηση του ν. 1700/87 με το άρθρο 55 του ν. 2413/1996 (ΦΕΚ 124 Α)

3.- Η υπ’ αριθ. 275/1997 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους δια την κατάργηση του ν. 1700/87

4.- H από 26. 10. 1992 (αρ. πρωτ. 1528) γνωμοδότηση του Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Γεωργίας

5.- Το υπ’ αριθ. πρωτ. 146032/28. 1. 1994 έγγραφο του Υπουργείου Γεωργίας, της Γενικής Δ/νσης Διοικ. Υποστήριξης, Δ/νση Πολιτικής Γης

6.- Τo από 6. 3. 1997 (αρ. πρωτ. 123789) έγγραφο της Δ/νσης Πολιτικής Γης του Υπουργείου Γεωργίας

7.- H συνθήκη του Ταμασίου του 1525

8.- Έγγραφα δημοσίων άρχων (δασικών Υπηρεσιών) εκ των οποίων αποδεικνύεται η μεταλλαγή συνιδιοκτητών ακινήτων σε «διακατεχόμενα»

9.- Ένα υπόδειγμα αγωγής

 

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο

 

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ