Για την Εικόνα και τη Μονή της Παναγίας Σουµελά θυµάµαι πως από την πιο µικρή µου ηλικία και επί πολλά χρόνια, είτε από τους γονείς µου είτε από άλλους Πόντιους πατριώτες της πρώτης γενιάς, άκουγα πάμπολλες ιστορίες, θρύλους και παραδόσεις. Όταν µπήκα στη διαδικασία να οργανώσω αυτές τις µνήµες, αναζήτησα κι άλλες πληροφορίες, έγγραφα και φωτογραφίες. Προέκυπταν διαρκώς νέα ερωτήματα, που µε οδηγούσαν σε άλλες πηγές και νέα στοιχεία, αναγκαία για την τεκμηρίωση των προηγούμενων. Βρέθηκα, λοιπόν, μπροστά σε έναν ανυπέρβλητο όγκο υλικού. Αποδέχτηκα την πρόκληση. Τα στοιχεία που αναζήτησα, βρήκα και επιµελήθηκα, τα άντλησα αρχικά από εργασίες ιστορικών, ερευνητών και λαογράφων, που γνώριζα και είχα στη διάθεσή µου και που µνηµονεύω στη βιβλιογραφία, καθώς και από σχετικές δημοσιεύσεις της Ποντιακής Εστίας και άλλων εντύπων. Ακολούθως, προσέθεσα στοιχεία από την πολυετή, βιωματική µου σχέση µε τα δρώµενα στη νέα Μονή, στην Καστανιά της Βέροιας, καθώς και από πληθώρα προσκυνηµατικών µου ταξιδιών στον Πόντο και συζητήσεις µε ποντιόφωνους και µη σε εκείνον, τον ευλογημένο και μαρτυρικό τόπο. Καταθέτω λοιπόν το παρόν βιβλίο ως ελάχιστο αντίδωρο σε όσα οφείλω, στο χρέος µου απέναντι στους προγόνους, τους γονείς, τα παιδιά και τα εγγόνια µου, µα και στους αγέννητους που θα έρθουν. Ελάχιστο αντίδωρο στη φλόγα, που φωτίζει και πυρώνει τις καρδιές των Ποντίων και όλων των Ελλήνων µα και των Ορθοδόξων Χριστιανών της οικουμένης στο άκουσµα και µόνο του ονόµατος της Παναγίας Σουµελά. (Στέφανος Π. Τανιµανίδης)
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΟΝΤΟΣ
Ο Πόντος των µύθων και της ιστορικής πραγματικότητας
Τα γεωγραφικά όρια του Πόντου
Bουνά – Ποτάµια – Νησιά – Λίµνες
Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ
Οι Έλληνες του Πόντου την περίοδο της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας
Η κοινοτική και κοινωνική ζωή στον Πόντο την εποχή της Οθωµανοκρατίας
Οικονοµική – Πολιτιστική – Πνευµατική παρουσία των Ελλήνων στον Πόντο
Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Ο ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Γνωστότερα µοναστήρια στον Πόντο
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ
Αναφορικά µε την εικόνα της Θεοτόκου, ζωγραφισµένη διά χειρός του Ευαγγελιστού Λουκά
Η απεικόνιση της ιερής Εικόνας της Παναγίας
Τα χαρακτηριστικά της Εικόνας της Παναγίας Σουµελά όπως είναι σήµερα
Υπόµνηµα εις την Άχραντον Εικόνα της Παναµώµου Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας της Σουµελιωτίσσης
Η πορεία της Εικόνας της Παναγίας του Ευαγγελιστή Λουκά
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Το Ιερό Αγίασµα της Μονής της Παναγίας Σουµελά
Απόψεις για τη Γενέθλια ηµεροµηνία της Εικόνας και της Μονής της Παναγίας Σουµελά
Η Κοίµησις και η Διαθήκη του Αγίου Βαρνάβα
Η Διαθήκη του Οσίου Βαρνάβα
Η Κοίµησις του Οσίου Σωφρονίου
Ο ΟΣΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Το Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου
Η Διαθήκη του Οσίου Χριστοφόρου
ΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄ απέναντι στη Μονή της Παναγίας Σουµελά
Τα οστά του Αυτοκράτορος Τραπεζούντος Αλεξίου Δ΄ του Μεγάλου Κοµνηνού
ΟΙ ΣΟΥΛΤΑΝΟΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
Το Κοράνι για την Μητέρα του Χριστού Μαρία
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΜΑΝΟΥΗΛ Γ΄ ΜΕΓΑΛΟΚΟΜΝΗΝΟΥ
ΤΟ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Κάτοψη του συγκροτήµατος της Μονής Σουµελά
Οι αγιογραφίες της Μονής
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ TALBOT RICE ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ GNTER WEIZEL ΤΟ 1987
Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΜΕ ΗΓΕΜΟΝΕΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ 1461 ΕΩΣ ΤΟ 1923 ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΗ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
Εσωτερικός κανονισµός Ιεράς Μονής Σουµελά (1886)
Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΡΟΔΟΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ (1863 – 1867 – 1902 – 1923)
Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΑΝΤΑΙΟΙ
Η δεύτερη κατάληψη της Μονής Σουµελά από τους Σανταίους το 1909
Πώς είδε την κατάσταση στη Μονή Σουµελά το 1869 ένας αγνώστων στοιχείων προσκυνητής
Πως είδε τη Μονή ο Σταύρος Κανονίδης όταν την επισκέφτηκε το 1911
ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΑ ΕΝΝΙΑΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Ο Εθνοµάρτυρας δηµοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης για την Πανήγυρη του Δεκαπενταύγουστου στον Πόντο
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΕ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ
Διηγήσεις που περιγράφουν τα προβλήµατα της Μονής κατά τις τελευταίες δεκαετίες πριν από την εγκατάλειψη και την καταστροφή της
Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
ΤΟ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ, ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
ΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΚΑΙ Η ΜΟΝΗ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η Τουρκία διεκδικεί τα κειµήλια της Παναγίας Σουµελά
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΑΛΛΑ ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΝΟΜΙΚΗ, ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ
Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Το Πρωτόκολλο Παραλαβής των τριών κειµηλίων στην Ελλάδα
Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ «ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ»
Ιστορικό ίδρυσης του Σωµατείου «Παναγία Σουµελά»
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΙΣΤΟΡΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΟΥΜΕΛΑ
Τα εβδοµηντάχρονα της ανιστόρησης της νέας µονής Σουµελά 1951-2021
Απόσπασµα Καταστατικού Σωµατείου «Παναγία Σουµελά»
Ιστορικά κείµενα
Το µέρος όπου θεµελιώνεται ο νέος θρόνος της Βασίλισσας του Πόντου
Η ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΡΟΝΟ ΤΗΣ
Όταν η εικόνα της Παναγίας Σουµελά µεταφέρθηκε στη Βέροια
ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΗΜΑΘΙΑΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΑΝΙΜΑΝΙΔΗΣ ΕΞ ΕΥΑΝΔΡΟΥ ΙΜΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ «ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ»
Το ίδρυµα «Παναγία Σουµελά»
Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΟΥΣ ΝΑΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ (1962-2020)
ΤΟ ΣΥΝΑΠΑΝΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΊΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΩΝ ΚΤΗΤΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ
Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ «ΜΕΛΙΣΣΑΝΙΔΕΙΟΥ ΜΕΛΑΘΡΟΥ»
Η των Ελλήνων εκ Πόντου αέναος εθνική πνοή ώδε διαχέεται
Η συνάντηση των τριών Ιερών και Ιστορικών Εικόνων του Πόντου Αγίου Ιωάννη του Βαζελώνος, Παναγίας Σουµελά και Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα στις 23 Απριλίου 2018, ηµέρα του 1221ου εορτασµού του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα
Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΟΝΗ, 15-8-2023
ΠΟΝΤΙΑΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ
Η Παναγία λειτουργά τα σήµαντρα κρούνε βροντούνε τα καµπάνας τ’ ορµιά αντιλαλούνε
Η παράδοση και οι πιστοί ανά τους αιώνες
1951-2021: Δεκαπενταύγουστος 2021, 70 χρόνια από την ίδρυση του οµώνυµου Σωµατείου
ΘΡΥΛΟΙ – ΙΣΤΟΡΙΕΣ – ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΟΥΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑΣ
Η ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ
Πρωτοβουλίες για την επαναλειτουργία της µονής
Η µονή της Παναγίας Σουµελά επαναλειτουργεί µετά από 88 χρόνια
Η πρώτη Λειτουργία, µετά από 88 χρόνια, της µονής Παναγίας Σουµελά
Πως είδε ο τουρκικός τύπος την εποµένη µέρα την πρώτη Λειτουργία στη µονή Σουµελά
Οι Ελληνικές εφηµερίδες έγραψαν για τη Λειτουργία στη µονή της Παναγίας Σουµελά
Δηλώσεις του Πρωθυπουργού της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν για τη Λειτουργία στη µονή Σουµελά
Δήλωση του πρώην Πρωθυπουργού της Ελλάδας Γιώργου Παπανδρέου
Δηλώσεις για την Πρώτη Θεία Λειτουργία
Δηλώσεις προσκυνητών
Δηλώσεις Ελλήνων της διασποράς
ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΟΥΜΕΛΑ 2010-2015
ΠΩΣ ΕΙΔΕ Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΟΝΤΟ
Η ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΤΟ 2020, 2021 ΚΑΙ 2022
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΙΣ 15-8-2023
Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΟΝΤΟ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ
Ανακαλύφθηκε πέρασµα που οδηγεί σε ξεχασµένο για 100 χρόνια παρεκκλήσιο
Όλα όσα αντίκρισαν οι Τούρκοι στο παρεκκλήσι που βρέθηκε στην Παναγία Σουµελά
Η θαυµατουργή Εικόνα της Παναγίας Σουµελά στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας
Η θαυµατουργή Εικόνα της Παναγίας Σουµελά στη Νυρεµβέργη της Γερµανίας
Η Εικόνα της Παναγίας Σουµελά στο Βουκουρέστι της Ρουµανίας, Οκτώβριος 2023
Η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Σουµελά στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις και χωριά
Πρωτοβουλίες συµπατριωτών στο εξωτερικό για την ανέγερση, στις χώρες που δραστηριοποιούνται, ιδρυµάτων και ναών στο όνοµα της Παναγίας Σουµελά
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βιογραφικό Στέφανου Π. Τανιµανίδη