Όταν ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπον, ηθέλησε να τον προικίση δια της θεοειδούς ελευθερίας, παρέχων εις αυτόν την δυνατότητα να καταστή όμοιος Αυτού κατά χάριν. Έτσι, προ της δημιουργίας του κόσμου, ο Θεός, μέσα εις την προαιωνιότητά Του, «προώρισε» τους ανθρώπους να γίνουν «σύμμορφοι της εικόνος του Του Αυτού» (Ρωμ. Η’ 29). Προς τον σκοπόν αυτόν, ο ίδιος ο Θεός Λόγος, ο Οποίος είναι «εικών του Θεού του αοράτου» (Κολ. α’ 15), έγινεν άνθρωπος, δια να εικονίζωμεν Εκείνον, να ομοιάζωμεν με Εκείνον και να Χριστομοιωθώμεν.
Η εν Χριστώ θέωσις προπτωτικού Αδάμ, ως σκοπός της Δημιουργίας και πρωταρχικόν κίνητρον της θείας Ενανθρωπήσεως, δεν φαίνεται να απησχόλησεν ευρέως το κήρυγμα της Εκκλησίας. Εθεωρήθη μάλλον ότι ανάγεται εις τα δόγματα εκείνα, τα οποία «εν απολυπραγμόνητω και απεριεργάστω σιγή οι Πατέρες ημών εφύλαξαν, καλώς εκείνο δεδιδαγμένοι, των μυστηρίων το σεμνόν σιωπή διασώζεσθαι».
Εν τούτοις, ως ήτο αναμενόμενον, η νηπτική ενατένισις του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, κατά τον οποίον «η της ιεράς και θεοποιού αγάπης γνώσις και εργασία φιλοσοφείται· η της υψηλής Θεολογίας άπταιστος δόξα κρατύνεται· και το περί της Οικονομίας του Λόγου μυστήριον ευσεβώς αναπτύσσεται», συνεκινήθη ιδιαιτέρως εκ της αδιασαλεύτου προαιωνίου αγάπης του Θεού δια τον άνθρωπον και ωμίλησεν ορθώς περί της απροϋποθέτου Ενσαρκώσεως του Θεού Λόγου.
Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (+ 1809), καθ’ υπακοήν προς τον Μητροπολίτην Κορίνθου, άγιον Μακάριον τον Νοταράν (+ 1805), συνέταξε και διεμόρφωσε την Φιλοκαλίαν (1782). Η θεοφώτιστος αυτή Φιλοκαλία είναι μεν ένα μακροσκελέστατον κείμενον κατ’ ερανισμόν εκ πολλών νηπτικών Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας, αλλά έχει συγκεκριμένον κίνητρον με κεντρικά θέματα και ενιαίο χαρακτήρα και σκοπόν. Έτσι, η Φιλοκαλία, η οποία εν πολλοίς εβασίσθη επί της θεολογίας του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, κατέστη η θεμελιώδης έκφρασις της επιστροφής εις τις ρίζες της Πατερικής παραδόσεως. […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΗΣΔΕ ΒΙΒΛΟΥ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΕΞ ΙΑΜΒΩΝ
Πρόλογος
Εισαγωγή
Α’. Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
- Προλεγόμενα
- Η Απολογία
Β’. Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
- Προλεγόμενα
- Η Επιστολή
Γ’. Η αναθεωρημένη Απολογία
Σχόλια
Βιβλιογραφία
Φωτογραφικοί πίνακες