ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ
Τα μελετήματα, τα οποία απαρτίζουν το έργον αυτό, εγράφησαν διά διαφόρους περιστάσεις, κατά την δεκαετίαν 1966 – 1976. Έχουν δημοσιευθή ξεχωριστά έκαστον, είτε εις περιοδικά, είτε εις βιβλία μαζί με κείμενα άλλων συγγραφέων. Που και πότε εδημοσιεύθη το καθένα αναφέρεται εις την πρώτην σελίδα εκάστης μελέτης. Αναδημοσιεύονται εδώ χωρίς αλλαγάς, εκτός από διορθώσεις τυπογραφικών λαθών και της γλώσσης του δευτέρου και τελευταίου κεφαλαίου, χάριν ομοιομορφίας.
Αν και έχουν γραφή άνευ της προθέσεως να αναδημοσιυθούν ως σύνολον, εν τούτοις, συγκεντρωμένα όπως είναι εδώ, δεν αποτελούν ένα συνάθροισμα ασχέτων κειμένων. Το σύνολον αυτό έχει ουσιαστικήν ενότητα. Τα μελετήματα τα συνδέει το κεντρικόν θέμα του έσω ανθρώπου, της ψυχής, υτων δυνάμεών της και της καλλιέργείας των, διά την απελευθέρωσίν των από τα πάθη και τας κακίας και την απόκτησιν των αρετών, του πνευματικού κάλλους.
Το βιβλίον τούτο αποτείνεται εις όλους που έχουν φιλοσοφικά ενδιαφέροντα, ιδιαιτέρως δε εις εκείνους που προβληματίζονται διά το θέμα της φύσεως και του προορισμού του ανθρώπου και ποθούν να ζήσουν μίαν πληρεστέραν, ανωτέραν, πλέον αρμονικήν ζωήν. Επίσης αποτείνεται εις εκείνους που ενδιαφέρονται διά την ακόμη ελάχιστα γνωστήν νεοελληνικήν φιλοσοφίαν, καθόσουν τρία εκ των πέντε κεφαλαίων ασχολούνται με τα φιλοσοφήματα τριών σπουδαίων Ελλήνων στοχαστών της νεωτέρας εποχής – των Βενιαμίν του Λεσβίου, Ιωάννου Ν. Θεοδωρακοπούλου και Φωτίου Κόντογλου -, ενώ εις τα υπόλοιπα δύο φίνεται σύντομος μεν αλλά σημαντική αναφορά εις την σκέψιν δύο άλλων διακεκριμένων νεοελλήνων διανοητών, του Πέτρου Βράϊλα – Αρμένη και του Παναγιώτου Α. Μιχελή. […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
Το ερώτημα, αν ο άνθρωπος έχη ή δεν έχη το αυτεξούσιον, αν είναι ή δεν είναι υπεύθυνος διά τας πράξεις και το ήθος του, είναι θεμελιώδους σπουδαιότητος διά την ηθικήν. Και εκείνοι ακόμη οι οποίοι αρνούνται το αυτεξούσιον και υποστηρίζουν την αιτιοκρατίαν (determinismus) παραδέχονται ότι η πεποίθησις εις το αυτεξούσιον αναμφιβόλως ενισχύει την ηθικήν σοβαρότητα και ζέσιν, ενώ η εκδοχή της αιτιοκρατίας δύναται να επιφέρη ηθικήν ατονίαν και ακηδίαν. […]
(Απόσπασμα από το πρώτο κεφάλιο του βιβλίου περί Αυτεξούσιου, ήθους και ευθύνης)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α’ ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟΝ, ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ
Β’ Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΤΟΥ ΛΕΣΒΙΟΥ
Γ’ Ι. Ν. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ
Δ’ Η ΑΡΕΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
Ε’ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΠΙΝΑΞ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΠΙΝΑΞ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ