Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Τροχός και φωτιά. Εφευρέσεις και ανακαλύψεις. Στα χέρια του ανθρώπου η τεχνολογία έχει πάντα δυο χρήσεις. Μία που χτίζει πολιτισμούς και μία που τους καταστρέφει. Η διαφορά σήμερα με το παρελθόν είναι ότι τότε η κακή χρήση της τεχνολογίας μπορούσε να καταστρέψει το τώρα. Σήμερα μπορεί να καταστρέψει και το μέλλον. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται ο Χανς Γιώνας να αναδείξει την σημασία που έχει ο τρόπος που ο σύγχρονος άνθρωπος θα διαχειριστεί τις νέες δυνατότητες. Ένας τρόπος που δεν θα βασίζεται στον φόβο και τον αποκλεισμό, αλλά στην διάκριση, την υπευθυνότητα και σε μια νέα ηθική την οποία οφείλουμε να αναπτύξουμε. Μια ηθική που δημιουργείται όταν αναλογιζόμαστε την ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας, το περιβάλλον και τις μελλοντικές γενιές.

«Αν ο διάλογος για την ηθική μπορεί να συνεισφέρει κάτι στον αγώνα του ανθρώπου να επιζήσει πέρα από τον παρόντα αιώνα, χρειαζόμαστε ακριβώς τέτοιου είδους εργασία για να προγραμματίσουμε τα αναγκαία βήματα. Χωρίς να αυταπατάται, αλλά και χωρίς να απελπίζεται, ο Χανς Γιώνας μας φέρνει ενώπιον των ζητημάτων από τα οποία εξαρτάται το οποιοδήποτε μέλλον μας.» (David Levy, Times Higher Education Supplement)

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

Εισαγωγή, Θεοφάνης Τάσης

Πρόλογος της αγγλικής έκδοσης

 

ΚΕΦ 1: Η ΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

Το παράδειγμα της αρχαιότητας

Χαρακτηριστικά της ηθικής που προηγήθηκε

Οι νέες διαστάσεις της ευθύνης

Η τεχνολογία ως «κλήση» του ανθρώπου

Παλιές και καινούριες προστακτικές

Παλιότερες μορφές μιας «ηθικής προσανατολισμένης προς το μέλλον»

Ο άνθρωπος ως αντικείμενο της τεχνολογίας

Η «ουτοπική» δυναμική της τεχνικής προόδου και το υπερβολικό μέγεθος της ευθύνης

Το ηθικό κενό

 

ΚΕΦ. 2: ΠΕΡΙ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΥ

Ιδεατή και πραγματική γνώση στην «ηθική του μέλλοντος»

Επικράτηση της κακής επί της καλής πρόγνωσης

Το στοίχημα ως στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης

Το καθήκον να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον

Είναι και πρέπει να είναι

 

ΚΕΦ. 3: ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το σφυρί

Το δικαστήριο

Το περπάτημα

Το πεπτικό όργανο

Από την πραγματικότητα στην εγκυρότητα: Από το ζήτημα του σκοπού στο ζήτημα της αξίας

 

ΚΕΦ. 4: ΤΟ ΑΓΑΘΟ, ΤΟ «ΔΕΟΝ» ΚΑΙ ΤΟ ΕΙΝΑΙ: ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Είναι και δέον

Θεωρία της ευθύνης: Πρώτες διακρίσεις

Θεωρία της ευθύνης: Γονέας και πολιτικός ως εξέχοντα παραδείγματα

Θεωρία της ευθύνης: Ό ορίζων του μέλλοντος

Πόσο μακριά στο μέλλον παρεκτείνεται η πολιτική ευθύνη;

Γιατί ή «ευθύνη» δεν είχε κεντρική θέση στην προηγούμενη ηθική θεωρία;

Η σχέση γονέα-παιδιού: Το αρχέτυπο της ευθύνης

 

ΚΕΦ. 5: Η ΕΥΘΥΝΗ ΣΗΜΕΡΑ: ΤΟ ΕΠΙΣΦΑΛΕΣ ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ Η ΙΔΕΑΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ

Το μέλλον της ανθρωπότητας και το μέλλον της φύσης

Η δυσοίωνη πλευρά του Βακωνικού ιδεώδους

Ο μαρξισμός ή ο καπιταλισμός είναι καταλληλότερος για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο;

Εξετάζοντας συγκεκριμένα τις αφηρημένες πιθανότητες

Η ουτοπία του ερχόμενου «αληθινού ανθρώπου»

Ουτοπία και η ιδέα της προόδου

 

ΚΕΦ. 6: ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Οι κολασμένοι της γης και η παγκόσμια επανάσταση

Κριτική του μαρξιστικού ουτοπισμού

Από την κριτική της ουτοπίας στην ηθική της ευθύνης

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

Αδυναμία ή ισχύς της υποκειμενικότητας

 

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το επιχείρημα της ασυμβατότητας

Το επιχείρημα του επιφαινομένου

«Έπιφαινομενισμός» ακυρούμενος από την ακύρωση της «ασυμβατότητας»

Ανασκόπηση της προτεινόμενης λύσης βάσει της κβαντομηχανικής

 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ