Μέσα στο «τυπικό» της ασκητικής ζωής που παρέδωσε ο Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής στους υποτακτικούς του και δι’ αυτών στις μετέπειτα Συνοδείες των, ήταν και η κατά μόνας καθημερινή αγρυπνία, η οποία ξεκινούσε με την δύση του ηλίου και διαρκούσε σχεδόν όλη την νύκτα.
Ο μακαριστός Γέροντάς μας, μετά την κοίμηση του Οσίου Ιωσήφ και αφού δημιούργησε δική του Συνοδεία, διετήρησε αυτό το πρόγραμμα ως πάνυ ωφέλιμον. Όταν δε επάνδρωσε τη Μονή Φιλοθέου το τροποποίησε στα μέτρα στα μέτρα της κοινοβιακής μοναστηριακής ζωής. Έτσι, μετά την τετράωρη ξεκούραση από την δύση του ηλίου, εγειρόμεθα, έως και σήμερον, για περίπου τρεισήμισι – τέσσερες ώρες, προκειμένου να αγρυπνήσουμε κατά μόνας στα κελλιά μας, και εν συνεχεία να μεταβούμε στο Ναό για τις ακολουθίες του Μεσονυκτικού, Όρθρου και Θείας Λειτουργίας.
Η ώρα αυτή της αγρυπνίας για τον Γέροντα ήταν πολύ ιερή και την ανέμενε με πόθο, με χαρά και πνευματικό έρωτα, όπως στο Άσμα Ασμάτων η νύμφη τον Νυμφίο της· ήταν, θα λέγαμε, το καθημερινό εφαλτήριο της πνευματικής μας πορείας. Αλλά, στο κατά πόσον η αγρυπνία μας θα έχει καρπούς πνευματικούς, συντελεί τα μέγιστα ο πνευματικός αγώνας της ημέρας, αναλόγως της προσοχής και της τηρήσεως της υπακοής του κάθε Μοναχού.
Έτσι, λοιπόν, ο Γέροντας τηρούσε απαρέγκλιτα το πρόγραμμά του καθημερινό, μη δεχόμενος σε καμία περίπτωση να το αλλάξει ένεκα κάποιας αιτίας, εις βάρος της αγρυπνίας του.
Πολλές φορές, όταν επεσκέπτετο τη Μονή μας κάποιος διακεκριμένος προσκυνητής, μετά το Απόδειπνο ο Γέροντας απεσύρετο διακριτικά και ανέθετε σε άλλους Πατέρες να απασχολήσουν τον επισκέπτη προκειμένου να μην απωλέσει κάτι από αυτόν θησαυρό, αυτήν την πνευματική νυκτερινή αναγέννηση.
Όλα αυτά απέβλεπαν στην θεία αγάπη, στον θείο έρωτα που ζούσε ο Γέροντας προς τον ποθούμενον Νυμφίον Χριστόν και την μεταξύ τους σχέση, που είχε αναπτυχθεί από την παιδική του ηλικία έως την οσιακή κοίμησή του. Αυτό άλλωστε εξάγεται και από το ανά χείρας ημερολόγιο, το οποίο διατηρούσε και σημείωνε κάποιες πνευματικές καταστάσεις του για την δική μας ωφέλεια. Κατά την αγρυπνία του, γνωρίζουμε πως ο Γέροντας προσευχόταν πάντα γονατιστός ενώπιον του Εσταυρωμένου και πάντα μετά πολλών δακρύων. Αυτό επίσης συνιστούσε προς όλους, μοναχούς και λαϊκούς, προτρέποντάς μας να καλλιεργούμε τα δάκρυα στην προσευχή μας, διότι είναι απαραίτητα για να μαλακώσει η σκληροκαρδία, όπως η βροχή μαλακώνει την άνυδρη και χέρσα γη. […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του Αρχιμανδρίτη Νικοδήμου, Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Φιλοθέου που περιέχεται στο βιβλίο)
Απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Γέροντα Εφραίμ:
10 Ἰουλίου 1980
Τά δάκρυα πέφτουν σάν διαμάντια ἀπό τήν αἴσθησι τῆς ὀμορφιᾶς τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα μου
Ἀπόψε ἡ πάλη μέ τόν διάβολο ἦτο στῆθος μέ στῆθος. Πόσον ὄμορφα κτίζεται ἡ ἐπίγνωσις τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας μέ τήν ἐπίγνωση τῆς διαβολικῆς ἰσχύος, παραχωρήσει τοῦ Θεοῦ! Κουράστηκα στόν πόλεμο. Θαῦμα, ἡ ἐπίγνωσις Θεοῦ καί δαίμονος.
Μετά τόν πόλεμο ἦλθε ἡ χάρις καί τό ἔλεος τοῦ Οὐρανίου Πατέρα μέ ὅλη τήν ὀμορφιά της. Ὅσον ἀνάγεται κανείς στήν ἐπίγνωσι τῆς ἀδυναμίας του, τόσον ἀνάλογα γίνεται καί ἡ ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ.
Ὦ, τί ὀμορφιά καί κάλλος Θεοῦ! Τά δάκρυα πέφτουν σάν διαμάντια ἀπό τήν αἴσθησι τῆς ὀμορφιᾶς τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα μου. Τρελλαίνομαι ἀπό τήν φανέρωσι τοῦ Θεοῦ.
Θεέ μου! Πόσο τυφλώνομαι ἐνίοτε, καί δέν Σέ βλέπω καθόλου καί πράττω σάν νά μήν ὑπάρχης! Καί μετά πώς Σέ βλέπω καί θαμπώνομαι ἀπό τό Φῶς τῆς ἀκαταλήπτου δόξης Σου! Ἀπορῶ μέ τίς ἐναλλαγές τῆς ψυχῆς μου.
Σ’ εὐχαριστῶ μέ ὅλη μου τήν καρδιά γιά ὅ,τι ἐπεξεργάζεσαι γιά τήν κατάρτισι τήν πνευματική τῆς ψυχῆς μου.
Σέ φιλῶ νοερά, Χρυσέ μου Πατέρα.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΜΕΡΟΣ Α’
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ
Ημερολόγιον Προσευχής
Αυθεντικό χειρόγραφο
ΜΕΡΟΣ Β’
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΕΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ (ΤΑΤΛΙ)