ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΜΙΧΑΗΛ Η’ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΞΙΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 1973
Ο άγιος Ιωσήφ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έζησε σε μία πολύ ταραγμένη περίοδο του Βυζαντίου. Ο τότε αυτοκράτορας, Μιχαήλ Η’ ο Παλαιολόγος (1259-1282), άνδρας φιλόδοξος και αδίστακτος, είχε δημιουργήσει σοβαρά σχίσματα στην Εκκλησία, τα οποία ταλαιπώρησαν την Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία για πολλά χρόνια. Ο άγιος Ιωσήφ είχε να αντιμετωπίση μεγάλα προβλήματα, που θυμίζουν έντονα την δική μας εποχή. Οι ενδοεκκλησιαστικές αντιπαλότητες, η οξύτητα των αντιπαραθέσεων, η αφόρητη πίεση εξωεκκλησιαστικών παραγόντων, τα επιχειρήματα περί λόγων οικονομίας για ενότητα με τους Λατίνους, είναι λίγα από τα κοινά σημεία των δύο εποχών.
Η Απολογία του αγίου Πατριάρχου είναι ένα αγιοπατερικό μηνμείο πίστεως και ομολογίας. Δείχνει την σύνεση και το μαρτυρικό ορθόδοξο φρόνημα του Αγίου, και έχει πολλά να μας διδάξη, καθώς τα προβλήματα που έκαναν αναγκαία την σύνταξή της είναι παρόμοια προς τα δικά μας.
Προς τα τέλη του 1272 ήλθε αντιπροσωπεία από την Ρώμη, κατόπιν αιτήσεως του αυτοκράτορα Μιχαήλ. Σκοπός του αυτοκράτορα ήταν η ένωση με την Δύση για την επίτευξη βοηθείας από τον Πάπα. Πίστευε ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να αποσοβηθή η απειλή του κινδύνου μιας επιθέσεως του Καρόλου Ανδεγαυού, του βασιλιά της Αραγωνίας, ο οποίος εποφθαλμιούσε την Κωνσταντινούπολη. Η Ρώμη απαιτούσε, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εκκλησιαστική ένωση, την αποδοχή των τριών «κεφαλαίων», δηλαδή την αποδοχή του Πάπα ως πρώτου αρχιερέως, την αποδοχή του εκκλήτου (δηλαδή του δικαιώματος προσφυγής σ’ αυτόν, ως ανωτάτου δικαστού) και τη μνημόνευση του ονόματός του. Όλα τα άλλα, δόγματα, ήθη και έθιμα της κάθε Εκκλησίας –έλεγε-, θα έμεναν ανέπαφα. Η κάθε μία θα κρατούσε την δική της παράδοση. […]
(Απόσπασμα από το εισαγωγικό κείμενο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΜΙΧΑΗΛ Η’ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΞΙΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 1973
Εισαγωγικά: Ιστορικό περιβάλλον
1.- Εισαγωγή απολογίας – Περί των Λατίνων
2.- Άξιοι αναθεματισμού λόγω του Filioque
3.- Περί ειρήνης
4.- Απάντηση στα τρία κεφάλαια
5.- Κοινωνία και ορθή πίστη
6.- Η αποβολή του Παπά
7.- Λόγοι οικονομίας
8.- Πατρική παραίνεση
Επίλογος: Τα γεγονότα που ακολούθησαν