ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Ο τίτλος του βιβλίου προκαλεί εύλογα ερωτήματα. Σύμφωνα με μια αντίληψη που διαχέεται κατά περιόδους η φιλοσοφία και η ρητορική θεωρούνται ότι είναι ασύμβατες με τις ιδέες και τις διδασκαλίες του αρχέγονου Χριστιανισμού, όπως αυτές αναπτύσσονται στα καινοδιαθηκικά κείμενα.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι χριστιανοί Απολογητές χρησιμοποίησαν τη φιλοσοφία και τη ρητορική, για να αντλήσουν και να οικοδομήσουν πειστικά επιχειρήματα. Αργότερα, οι μεγάλοι Πατέρες του τετάρτου αιώνα μ. Χ. χρησιμοποίησαν τη φιλοσοφική ορολογία, για να διατυπώσουν τα χριστιανικά δόγματα και τη ρητορική, για να μιλήσουν στις καρδιές των ακροατών τους. Επιπλέον, μελέτες έδειξαν ότι ο απόστολος Παύλος χρησιμοποίησε στοιχεία της ρητορικής και της στωικής φιλοσοφίας.

Στο παρόν βιβλίο εξετάζονται τρία κείμενα της Καινής Διαθήκης, το λόγο του Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο (Πραξ 17,22-31) και δύο αποσπάσματα από τη Β’ Επιστολή Πέτρου (Β’ Πε 2,1-22 & 3,1-13), επιχειρούμε να φωτίσουμε πλευρές του όλου ζητήματος. Εγχείρημα επιστημονικά δύσκολο και συνάμα ενδιαφέρον. Προϋποθέτει βέβαια όχι μόνο τη γνώση των βιβλικών κειμένων αλλά και των αρχών της ρητορικής και της φιλοσοφίας. Το εύρος αυτών είναι απεριόριστο. Ωστόσο η ανάλυση των ίδιων των βιβλικών κειμένων μας βοηθά στην αναζήτηση και εύρεση των ρητορικών και φιλοσοφικών επιρροών που αυτά δέχτηκαν καθώς και στην αναζήτηση της συμβολής της θύραθεν ρητορικής και φιλοσοφίας στην θεολογική και κοινωνική συγκρότηση του αρχέγονου Χριστιανισμού.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.- Σκοπός και ιστορία της έρευνας

2.- Ερμηνευτική μέθοδος και διάταξη

 

ΜΕΡΟΣ Α’

Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑΡΧΕΓΟΝΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

1.- Η Ρητορική

1.1. Η γένεση και η έννοια της ρητορικής

1.2. Η πορεία της ρητορικής

1.2.1. Η ρητορική στην κλασική εποχή

1.2.2. Η ρητορική στην ελληνιστική εποχή

1.2.3. Η ρητορική στην ελληνορωμαϊκή εποχή

1.3. Η ρητορική διδασκαλία

2.- Η Φιλοσοφία

2.1. Η έννοια και οι απαρχές της φιλοσοφίας

2.2. Η πορεία της φιλοσοφίας

2.2.1. Η Προσωκρατική φιλοσοφία

2.2.1.1. Οι Ίωνες φιλόσοφοι

2.2.1.2. Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι

2.2.1.3. Οι Ελεάτες φιλόσοφοι

2.2.1.4. Η Μεταπαρμενίδεια φιλοσοφία

2.2.2. Οι προσωπικότητες της φιλοσοφίας στην κλασική εποχή

2.2.2.1. Ο Σωκράτης

2.2.2.2. Ο Πλάτων

2.2.2.3. Ο Αριστοτέλης

2.2.3. Η φιλοσοφία στην ελληνιστική εποχή

2.2.3.1. Η Ακαδημαϊκή σχολή

2.2.3.2. Η Περιπατητική σχολή

2.2.3.3. Τα φιλοσοφικά ριζοσπαστικά ρεύματα

2.2.3.4. Ο Σκεπτικισμός

2.2.3.5. Ο Στωικισμός

2.2.3.6. Ο Επικουρισμός

2.2.4. Η Φιλοσοφία στην ελληνορωμαϊκή εποχή

3.- Η ρητορική και η φιλοσοφία στην εκπαίδευση

4.- Η σχέση της ρητορικής και της φιλοσοφίας

 

ΜΕΡΟΣ Β’

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΠΡΑΞ 17,22-31

1.- Εισαγωγικά για τις Πράξεις των Αποστόλων

2.- Το κείμενο. Ο λόγος του αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο Πράξεις 17, 22-31

3.- Ανάλυση

3.1. Τα ρητορικά στοιχεία του Πραξ 17,22-31

3.1.1. Η ρητορική μονάδα

3.1.2. Η ρητορική κατάσταση

3.1.3. Το ρητορικό είδος

3.1.4. Η ρητορική διάταξη

3.1.5. Το ρητορικό στυλ

3.2. Τα φιλοσοφικά στοιχεία του Πραξ 17,22-31

4.- Εξήγηση – ρητορική αποτελεσματικότητα

4.1. Το προοίμιον του λόγου και η θρησκευτικότητα των Αθηναίων (Πραξ 17,22-23α)

4.2. Η πρόθεσις του λόγου και η άγνοια των Αθηναίων (Πραξ 17,23β)

4.3. Η πίστις του λόγου και η αποκάλυψη βασικών χριστιανικών αληθειών με τη συνδρομή της φιλοσοφίας (Πραξ 17,24-29)

4.3.1. Η πρώτη υποενότητα  της επιχειρηματολογίας και η δημιουργία του κόσμου από το Θεό (Πραξ 17,24-25)

4.3.2. Το κεντρικό τμήμα της επιχειρηματολογίας, η δημιουργία των ανθρώπων, η πρόνοια και η αναζήτηση του Θεού από τον άνθρωπο (Πραξ 17,26-28)

4.3.3. Το τρίτο μέρος της επιχειρηματολογίας και η αληθινή λατρεία του Θεού (Πραξ 17,29)

4.4. Ο επίλογος και το συμπέρασμα του λόγου (Πραξ 17,30-31)

 

ΜΕΡΟΣ Γ’

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΑ Β’ ΠΕ 2,1-22 & 3,1-13

1.- Εισαγωγικά για τη Β’ επιστολή Πέτρου

2.- Τα Κείμενα

α) Β’ Πέτρου 2,1-22

β) Β’ Πέτρου 3,1-13

3.- Ανάλυση

3.1. Τα ρητορικά στοιχεία της επιστολής

3.1.1. Η ρητορική μονάδα

3.1.2. Η ρητορική κατάσταση

3.1.3. Το ρητορικό είδος

3.1.4. Η ρητορική διάταξη

3.1.5. Το ρητορικό στυλ

3.2. Τα φιλοσοφικά στοιχεία των Β’ Πε 2,1-22/3,1-13

4.- Εξήγηση – ρητορική αποτελεσματικότητα

4.1. Η παρουσίαση και η επιχειρηματολογία κατά των ψευδοδιδασκάλων (Β’ Πε 2,1-22)

4.1.1. Συνοπτική παρουσίαση των ψευδοδιδασκάλων (Β’ Πε 2,1-3)

4.1.2. Παραδείγματα θεοδικία από το παρελθόν (Β’ Πε 2,4-10α)

4.1.3. Το ήθος των ψευδοδιδασκάλων-ψόγος (Β’ Πε 2,10β-22)

4.2. Η επιχειρηματολογία για τη βεβαιότητα της επανόδου του Κυρίου (Β’ Πε 3,1-13)

4.2.1. Ανάκληση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών (Β’ Πε 3,1-4)

4.2.2. Η αιτιολόγηση της αναμφισβήτητης παρουσίας του Κυρίου (Β’ Πε 3,5-10)

4.2.3. Συμπέρασμα της επιχειρηματολογίας και παραίνεση (Β’ Πε 3,11-13)

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

CONCLUSIONS

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.- ΠΗΓΕΣ

2.- ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

2.1. Ελληνόγλωσσα βοηθήματα

2.2. Ξενόγλωσσα βοηθήματα

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΒΙΒΛΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ

• ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
• ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ