ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

Το βιβλίο αυτό με τον τίτλο «Εκκλησία και κόσμος, θέματα πνευματικού και κοινωνικού προβληματισμού», είναι ένα δείγμα της θεολογικής μου δουλειάς, που έκανα κατά τα τελευταία χρόνια από το βήμα διαφόρων αιθουσών της πρωτεύουσας και των γύρω περιοχών. Βέβαια υπήρξε μια μεγάλη σειρά ομιλιών, διαλέξεων και εισηγήσεων, που τελικά συγκεντρώθηκε, πάνω σε πολλά και ποικίλα θέματα αυτής της θεολογικής προσφοράς, έξω από το καθαρά διδακτικό και συγγραφικό μου έργο, αλλ’ εδώ σταχυολογήθηκαν μερικές μόνο αντιπροσωπευτικές ομιλίες που σχετίζονται με το γενικότερο θέμα της κοινωνικής μαρτυρίας της ορθόδοξης πνευματικότητας. Και αυτό, γιατί πάντοτε υποκρύπτεται στους θρησκευτικούς κυρίως ανθρώπους μια ενδόμυχη τάση ριζικής διάζευξης των δύο αυτών γεγονότων, του πνευματικού και του κοινωνικού στοιχείου στη ζωή. Θελήσαμε δε να δείξουμε, πως είναι δυνατή μια σύζευξη και των δυο, χωρίς να υπάρχει απαραίτητα και ο κίνδυνος εκκοσμίκευσης της πνευματικής ζωής ή δημιουργίας μέσα στη Θεολογία και στην Εκκλησία κοινωνιστικών τάσεων.

Τα δεκατρία κείμενα που παρουσιάζονται στον πρώτο αυτόν τόμο, είναι ουσιαστικά μια εκλαϊκευμένη Θεολογία επί μερικών μόνο θεμάτων, και παρουσιάζονται εδώ απλά, χωρίς εξειδικευμένη και επιτηδευμένη θεολογική ορολογία και φρασεολογία, για να γίνουν περισσότερο εύληπτα και κατανοητά από ένα ευρύτερο κοινό. […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΧΕΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Α’ ΜΕΡΟΣ

1.- Ο Ιησούς Χριστός και τα κοινωνικά προβλήματα

2.- Ο Ιησούς ως ο «διδάσκων, κηρύσσων και θεραπεύων»

3.- Ο Ιησούς και η εκδίωξη των δαιμόνων

Β’ ΜΕΡΟΣ

1.- Μεταμορφώσεις και ανακαίνιση της ζωής

2.- Οι Απόστολοι συνεχιστές του πνεύματος του Κυρίου

Γ’ ΜΕΡΟΣ

1.- Η σημερινή πραγματικότητα διάζευξης πνευματικού και κοινωνικού

2.- «Τύπος ζωής» η μοναστική κοινωνία

3.- Η σημερινή στάση μας

4.- Αναφορά στην καθημερινή πραγματικότητα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

1.- Οι ιουδαϊκές μεσσιανικές αντιλήψεις

2.- Η μεσσιανική αντίληψη της Καινής Διαθήκης

3.- Ιστορική και εσχατολογική σημασία

4.- Οι συνέπειες για την δική μας πίστη

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΔΑΣ

1.- Ο Ιούδας ζηλωτής και συντηρητικός ιδεολόγος

2.- Προβληματισμός από τη μεσσιανικότητα του Ιησού

3.- Η προδοσία ως «ιερό χρέος» του Ιούδα

4.- Η προδοσία ως αποστασία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Α’ ΜΕΡΟΣ

1.- Συνειδητοποίηση της ιστορικής και κοινωνικής υπάρξεως

2.- Ο λαός του Θεού ως λαός ελευθερίας

3.- Λαός της μεγάλης «εξόδου»

4.- Λαός της ερήμου και των δοκιμασιών

5.- Λαός μιας νέας γης και ιστορίας

Β’ ΜΕΡΟΣ

1.- Η χριστιανική Εκκλησία προς μία νέα «έξοδο»

2.- Νέες, σύγχρονες μορφές «πειρασμών» του λαού του Θεού

3.- Η ιστορική και εσχατολογική πραγματικότητα της Εκκλησίας

4.- Ένα νέος ήθος ζωής

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

1.- Χρόνος ιστορικός και χρόνος λειτουργικός

2.- Η ενότητα της ιερής ιστορίας, από τη φάτνη ως τον κενό τάφο

3.- Η θέωση του ανθρώπου ως κέντρο της θεολογίας της Αναστάσεως

4.- Πάσχα ελευθερίας

5.- Πάσχα και λύτρωση όλου του κόσμου

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

Α’

1.- Η Αποκαλυπτική Γραμματεία και το πρόβλημα των αντιθέσεων

2.- Η ελληνική φιλοσοφία και η αντίθεση σώματος και ψυχής

3.- «Γνωστικές» και κοινωνιστικές αντιλήψεις

Β’

1.- Σχέση Δημιουργού και δημιουργίας

2.- Η «πρόσληψη» του κόσμου από τον Λόγο

3.- Αντίθεση Εκκλησίας και Πονηρού

4.- Σύνθεση υλικού και πνευματικού και σωτηρία του κόσμου

Γ’

1.- Εκκλησιαστικό ήθος και εκκοσμίκευση

2.- Η εσχατολογική αίσθηση της «παροικίας»

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Α’

1.- Το ερώτημα για την τελειότητα της δημιουργίας και η χριστολογική προϋπόθεση της τελειότητας του ανθρώπου

2.- Το Άγιο Πνεύμα συνιστά την ολοκλήρωση και τελείωση του ανθρώπου

3.- Η Εκκλησία ως «μήτρα» της νέας ανθρωπότητας

Β’

1.- Ο ολοκληρωμένος άνθρωπος και το πρόβλημα γάμος ή αγαμία

2.- Ολοκληρωμένος άνθρωπος και το κοινωνικό σύνολο

3.- Ολοκληρωμένος άνθρωπος και το ανθρώπινο φύλο

Γ’

Επιλεγόμενα: Εσχατολογική πληρότητα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΩ

Α’

1.- Ομολογία πίστεως και μαρτύριο

2.- Παράδοση και σύγχρονη πραγματικότητα

3.- Μορφές εκκοσμίκευσης

Β’

1.- Κριτική του γύρω μας παράλογου κόσμου

2.- Η κρισιμότητα των καιρών και η χριστιανική ελπίδα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ

1.- Η Ανάσταση βασική προϋπόθεση της Ιεραποστολής

2.- Η εκκλησιολογική προϋπόθεση

3.- Η ιστορική «πορεία» της Ιεραποστολής

4.- Ο δυναμικός χαρακτήρας της Ιεραποστολής

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ

1.- Η ιεραποστολική προοπτική των κειμένων της Καινής Διαθήκης

2.- Ιεραποστολή και εκσυγχρονισμός της θεολογίας

3.- Η παρουσία του Αγ. Πνεύματος και η ιεραποστολή

4.- Η ιεραποστολή ως εσχατολογική λειτουργία

5.- Η ιεραποστολή προτάσσεται της ποιμαντικής διακονίας

6.- Η ιεραποστολή «σημείο» του τέλους της ιστορίας

7.- Ιεραποστολή και «λειτουργική εσχατολογία» της θέωσης

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ

ΠΑΛΑΙΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

1.- Πρώτο μέρος: Παλαιά κατάσταση

2.- Δεύτερο μέρος: Νέα κατάσταση

3.- Επίλογος: Προσωπική υπόθεση

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ

ΑΠΟΗΧΟΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ ΑΣΚΗΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ

1.- Το απλό και απέρριτο της πνευματικής ζωής

2.- Η ουσία της ορθόδοξης πνευματικότητας

3.- Η σεμνότητα του βίου και η καθαρότητα της καρδιάς

4.- Το θαύμα της μοναχικής κλήσεως και της μοναχικής ασκήσεως

5.- Μελέτη θανάτου

6.- Ουσία και τύπος στη Λατρεία

7.- Λειτουργοί και ηθική καθαρότητα

8.- Η ευθύνη του Μοναχισμού

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ. Μια άλλη προσέγγιση του μοναχισμού

1.- Ένσαρκη μαρτυρία

2.- Προσωπική μαθητεία

3.- Ο μοναχισμός ως «μελέτη θανάτου» και βίωση της ανάστασης

4.- Ο άγιος Νεόφυτος συνεχιστής της παράδοσης

5.- Ένας έγκλειστος, αλλά ελεύθερος άνθρωπος

6.- Πρακτικός, χειρόνακτας, αλλά συνάμα ποιητής

7.- Μοναχισμός, μια άλλη όψη

8.- Από τον πρακτικό βίο στο θεωρητικό βίο

9.- Από το θεωρητικό βίο στη χαρισματική θεολογία

10.- Από τη θεολογία προς την πνευματική πατρότητα

11.- Πολύτιμη κληρονομιά

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ