ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Ο προφορικός λόγος αποτελεί το βαθύτερο μυστικό στην ανθρώπινη επικοινωνία. Αλλά ο λόγος αυτός διέπεται από κανόνες, προϋποθέτει γνώσεις και εμπειρίες, απαιτεί σπουδή και προετοιμασία. Σε όποιον εκπαιδευτικό φορέα διδάσκεται η «ομιλητική» ή η «εκκλησιαστική ρητορική», τόσο ο διδάσκων όσο και οι διδασκόμενοι καλούνται να μελετήσουν όλα τα συναφή θέματα και, ακολούθως, να υλοποιήσουν στη ρητορική πράξη τις γνώσεις αυτές. Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό έργο εξαιρετικά πολύτιμο και νευραλγικό για τη θεολογική επιστήμη και το σωτηριώδες έργο της Εκκλησίας.

Η ανάγκη να υπάρξει ένα διδακτικό εγχειρίδιο για το μάθημα της «Ομιλητικής» στην Τριτοβάθμια αλλά και στην εκκλησιαστική εκπαίδευση (Θεολογικές Σχολές, Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, Εκκλησιαστικά ΙΕΚ), καθώς και σε κάθε άλλο εκκλησιαστικό εκπαιδευτικό φορέα, υπήρξε το έναυσμα συγγραφής του παρόντος. Στην πρωτογενή αυτή ανάγκη προστέθηκε μία ακόμα: η ρητορική πτυχή στο έργο του θεολόγου καθηγητή της δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως. Η τελευταία αυτή ανάγκη συνειδητοποιήθηκε περισσότερο όταν διαπιστώσαμε ότι μεγάλο τμήμα της θεολογικής έρευνας έχει στραφεί προς τις παιδαγωγικές αρχές και την οργάνωση του μαθήματος των Θρησκευτικών, αλλά ότι δεν γίνεται αναφορά στις ρητορικές απαιτήσεις του έργου αυτού.

Το παρόν εγχειρίδιο, τέλος, θελήσαμε να εμφορείται από την αλήθεια ότι το μήνυμα της σωτηρίας απευθύνεται σ’ ένα σύγχρονο και μεταβαλλόμενο κόσμο, προς τα δεδομένα του οποίου καλείται να προσαρμοστεί χωρίς, όμως, να «συσχηματίσει» το Χριστό με τον κόσμο αυτό. Η συγκεκριμένη αλήθεια αποτελεί (και πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί) τη βάση της όποιας εκκλησιαστικής κηρυκτικής πρωτοβουλίας. Μέσα στη σύγχρονη πολυμορφία του ρητορικού λόγου (στην πολιτική, τη δημοσιογραφία και την εν γένει επικοινωνιολογία), ο αντίστοιχος εκκλησιαστικός καλείται να συνειδητοποιήσει και να βιώσει τόσο την αυθυπαρξία του, όσο και την ιδιαιτερότητά του. Η επίτευξη του τελευταίου αυτού στόχου οραματιζόμαστε να αποτελέσει το βαθύτερο μέλημα ενός μαθήματος περί την εκκλησιαστική ρητορική.

 

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

(Α) Κήρυγµα, ρητορεία, αναγγελία του θελήµατος του Θεού, ευαγγελισµὸς: βιβλικὲς αναφορὲς και µαρτυρίες στην πρώτη Εκκλησία

(α) Το κήρυγµα στην Παλαιὰ ∆ιαθήκη και κατὰ τους χρόνους του Χριστού

(β) Ο Χριστὸς ως κήρυκας και η σχέση µε το ακροατήριό Του

(γ) Το κήρυγµα στὴν ἀποστολικὴ Ἐκκλησία

(δ) Παράδειγµα κηρύγµατος στην αρχαία Εκκλησία

(Β) Θύραθεν Ρητορικὴ και εκκλησιαστική ρητορικὴ

(α) Αρχαιοελληνική, ρωµαϊκὴ και ελληνορωμαϊκή ρητορικὴ

(β) Η συνάντηση της εκκλησιαστικής µε τη θύραθεν ρητορικὴ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ

(α) Η εκκλησιαστική ρητορικὴ κατὰ τους πρώτους αιώνες

(β) Η άνθιση της εκκλησιαστικής ρητορικής κατὰ τον 4ο αι.

(γ) Η εξέλιξη της εκκλησιαστικής ρητορικής µετὰ τον 4ο αι.

(δ) Η εκκλησιαστική ρητορικὴ µετὰ απὸ την Άλωση

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

(α) Η Αγία Γραφὴ ως πηγὴ της εκκλησιαστικής ρητορικής τέχνης

(β) Κανόνες που πρέπει να διέπουν τη χρησιμοποίηση της Α.Γ. στο κήρυγµα

(γ) Εκκλησιαστική ρητορικὴ τέχνη και διδαχή βιβλικών θεµάτων σε Κατήχηση και εκπαίδευση

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄. ΧΡΙΣΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ Ή ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΚΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

(α) Η προσωπικότητα του ιεροκήρυκα και εκείνου που εκφέρει το σύγχρονο θεολογικό λόγο

(β) Εκκλησιαστική ρητορική και βίωµα

(γ) Το ύφος του ιεροκήρυκα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄. Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΡΗΤΟΡΑ ΜΕ ΤΟ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

(α) Η συνάντηση της προσωπικότητας του εκκλησιαστικού ρήτορα µε την προσωπικότητα των ακροατών του

(β) Τεχνικές του εκκλησιαστικού ρητορικού λόγου, οι οποίες επηρεάζουν τη συνάντηση της προσωπικότητας του εκκλησιαστικού ρήτορα µε την προσωπικότητα των ακροατών του

(γ) Η συνολική εµφάνιση του εκκλησιαστικού ρήτορα κατά την εκφορά του λόγου ως στοιχείο συναντήσεώς του µε το ακροατήριό του

(δ) Η επίδραση του εκκλησιαστικού ρητορικού λόγου επί της διανοίας του συναισθήματος και της βουλήσεως των ακροατών

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄. ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΕΚΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΡΗΤΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

(α) Ο ρητορικός λόγος επί ηθικών και δογματικών θεμάτων

(β) Περιστατικοί λόγοι

(γ) Απολογητικός εκκλησιαστικός λόγος

(δ) Πολιτικός και θεολογικός λόγος

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄. Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΡΗΤΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ / ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

(Α) Η δομή του λόγου

(α) Το Προοίμιο

(β) Το κυρίως θέμα (η πραγματεία του θέματος)

(γ) Ο Επίλογος

(Β) Αναλυτικό και συνθετικό κήρυγμα

(α) Το αναλυτικό κήρυγμα (κατωτέρα ομιλία)

(β) Το συνθετικό κήρυγμα (ανωτέρα ομιλία)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄. Η ΥΛΗ ΤΟΥ ΚΗΡΥΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ

(α) ∆ιήγηση και περιγραφὴ

(β) ∆ιασάφηση

(γ) Αποδείξεις

(δ) Ένσταση

(ε) Ανασκευὴ

(στ) Τα ρητορικά σχήματα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι΄. ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΡΗΤΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΕ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

(α) Η γλώσσα της ελπίδας στο σύγχρονο θεολογικό και κοσμικό λόγο

(β) Σύγχρονη εκκλησιαστική ρητορική και πολιτιστικό – επιστημονική εξέλιξη

(γ) Ρητορική και αποφατική θεολογία στο σύγχρονο κόσμο

 

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ – ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ