Δεν προφθάνω να εννοήσω το ένα, και περιλάμπομαι από τα τρία, λέγει ο άγιος Γρηγόριος, καταγράφοντας την εμπειρία του ενός Θεού που φανερώνεται σε τρεις ομοούσιες υποστάσεις. Αλλά νεότερες γενιές στοχαστών και θεολόγων αναζήτησαν την οντολογική προτεραιότητα του ενός προσώπου στην Θεότητα και στην ανθρώπινη κοινωνία. Ο περσοναλισμός αυτός, αντίθετα προς την επαγγελία του, υπονομεύει τα πρόσωπα, θεμελιώνοντας ιεραρχίες δυνάμεως, πρωτεία και απόλυτες εξουσίες, και ρίχνοντας στη λήθη την «τριαδική μοναρχία», που διαπέρνα εκφαντορικώς τη θεολογική και κοινωνική σκέψη των αγίων Πατέρων.
Μέσα από τους θησαυρούς της ασκητικής και θεολογικής παράδοσης που μοιράζεται η Ανατολή με τη Δύση κατά την πρώτη χιλιετία, στο βιβλίο αυτό ψηλαφείται το μυστήριο της φύσεως, του προσώπου και της χάριτος, καθώς ο όλος άνθρωπος πορεύεται προς την ενότητα με τον Θεό, τον κόσμο και τον εαυτό του. Στην ενότητα αυτή, όπου φύση και χάρις νομοθετούν το «ισότιμον», ο άνθρωπος βρίσκει την ακεραιότητά του και γίνεται θεατής του δικού του κόσμου και του κάλλους της βασιλικής Τριάδος.
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Προλογικό σημείωμα του Καθηγούμενου
Πρόλογος π. Andrew Louth
Εισαγωγή
Μέρος Α’
ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΤΡΙΑΔΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
1.- Υπέρβαση της τραγωδίας
2.- Η μοναρχία του Πατρός
3.- Τα παρεπόμενα για τους «πολλούς»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΜΟΝΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΡΙΑΔΑ
1.- Η μεσότης
2.- Τρόπος ακατάληπτος
3.- Η σημαντική της μοναρχίας
Ώσπερ τριών λύχνων
Η μοναρχία της φύσεως
Υποταγή ή θαυμαστή «πλοκή»
Θεός: προνόμιο του Πατρός
Περιχώρησις και ουσιώδης ενότητα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣ
1.- Κυνηγώντας την έκσταση
Ελεύθερος από τη φύση
Φύση και πτώση
Φύση και Χάρις
2.- Θέωση και Πρόσωπο
Κοινωνοί θείας φύσεως
Φύσεως έκστασις
Φυσικό και γνωμικό θέλημα
Λόγος και τρόπος
Μέρος Β’
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
1.- Η επιστροφή
2.- Η τριαδική διάσταση
3.- Σώμα και μέλη
4.- Το μοναστικό πρότυπο
5.- Κοινόβιο και έρημος
6.- Προσεγγίζοντας την ενότητα της μονάδας
Από την υπακοή στη διάκριση
Πνευματική πατρότης
Το εσώτερο δώμα
Απάθεια και συμπάθεια
Ακτημοσύνη και απλότης
Λειτουργία ή άσκηση
Η οδός της ενότητας
7.- Ο τόπος της ενότητας: ένα πρόσωπο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑ
1.- Ταύτιση και διάκριση
2.- Ουσιώδεις αλήθειες και θεσμοποίηση
3.- Το χάρισμα στον μοναχισμό
4.- Προσωπική αγιότητα και Μυστήρια
5.- Ο βικάριος του Χριστού και ο λαός
6.- Ευσχημόνως και κατά τάξιν
7.- Εικόνα και μίμησις
8.- Θαυμαστή χάρις
9.- Ιεραρχία και θεία ενέργεια
10.- Ιδεώδη και συμβεβηκότα
Η ΔΙΨΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ, ΟΙ ΘΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Συντομογραφίες
Πηγές
Ευρετήριο εννοιών