Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ

[…] Η έρευνα στα δύο στάδιά της κάλυψε 12 αιώνες εκκλησιαστικού βίου, δηλαδή από την ίδρυση και οργάνωση των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων μέχρι την πρώτη άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Δυτικούς κατά την Δ’ σταυροφορία το 1204. Η επιλογή αυτών των χρονικών ορίων έγινε με την ακόλουθη σκέψη. Περί τα μέσα του 9^ου αιώνα είχε ήδη ολοκληρωθεί η θέσπιση ιερών κανόνων από τις Οικουμενικές Συνόδους και τις εξομοιούμενες με αυτές Πρωτοδευτέρα Σύνοδο και Σύνοδο της Αγίας Σοφίας. Η ενδημούσα Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, κατά τη διατύπωση κανόνων δικαίου μετά τον 9^ο αιώνα ως νομοθετικό όργανο, έστρεψε την προσοχή της κυρίως σε θέματα ουσίας και ελάχιστα ασχολήθηκε με δικονομικούς θεσμούς.

Εξ άλλου, από της πλευράς της Πολιτείας, επειδή πολλοί ιεροί κανόνες παρέπεμπαν ρητώς ή σιωπηρώς σε κοσμικές δικονομικές διατάξεις, είχε συμπληρωθεί στις βασικές του γραμμές, επίσης στα τέλη του 9^ου αιώνα, το νομοθετικό έργο των πρώτων Μακεδόνων αυτοκρατόρων. Έτσι, ήταν πλήρης η εικόνα του δικονομικού δικαίου στη διάρκεια της μέσης περιόδου. Κατά την ύστατη περίοδο οι παρεμβάσεις του νομοθέτη στον χώρο της (κοσμικής) δικονομίας αφορούσαν στη δημιουργία νέων δικαστικών σχηματισμών σε μία προσπάθεια εξυγιάνσεως της απονομής της δικαιοσύνης. Προς το τέλος της περιόδου αυτής είχαν επίσης ολοκληρωθεί οι αλλεπάλληλες επεξεργασίες του «Νομοκάνονος εις ΙΔ’ τίτλους», της βασικής νομοκανονικής συλλογής των βυζαντινών χρόνων, πράγμα που έδωσε την ευκαιρία στην Εκκλησία να αναδείξει τους μεγάλους κανονολόγους του 11^ου αιώνα, με τις πολυάριθμες κανονικές αποκρίσεις και πραγματείες τους, και του 12^ου, με τα ερμηνευτικά τους υπομνήματα στους ιερούς κανόνες και τον Νομοκάνονα – έργα που παρέχουν πολύτιμα στοιχεία για τον τρόπο εφαρμογής των δικονομικών κανόνων δικαίου από τα εκκλησιαστικά δικαστήρια. […]

(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΑΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’: Η εκκλησιαστική δικαιοδοσία

1.- Γενικά

2.- Audientia episcopalis

3.- Σχέσεις εκκλησιαστικής και κοινής ποινικής δικαιοδοσίας

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’: Περί των εκκλησιαστικών δικαστηρίων

4.- Τα δικαιοδοτικά όργανα των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων

5.- Αι διακρίσεις των εκκλησιαστικών δικαστηρίων

6.- Τα επισκοπικά δικαστήρια

7.- Τα επαρχιακά ή μητροπολιτικά συνοδικά δικαστήρια

8.-  Τα πατριαρχικά συνοδικά δικαστήρια

9.- Τα οικουμενικά συνοδικά δικαστήρια

10.- Τα λοιπά έκτακτα εκκλησιαστικά δικαστήρια

11.- Χρόνος και τόπος συνεδριάσεως των εκκλησιαστικών δικαστηρίων

12.- Η καθ’ ύλην αρμοδιότης

13.- Η κατά τόπον αρμοδιότης

14.- Ο αυτοκράτωρ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’: Το προ της ενάρξεως της διαδικασίας στάδιον

15.- Περί της εκκλησιαστικής ποινικής διώξεως γενικώς

16.- Ο κατηγορικός λίβελλος

17.- Κατήγορος και ικανότης προς το κατηγορείν

18.- Μέτρα λαμβανόμενα κατά το στάδιον τούτο

19.- Τα προ της διαδικασίας επί ιδιωτικών διαφορών

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’: Περί της διαδικασίας

20.- Η ποινική διαδικασία

21.- Η διαδικασία επί της audientia episcopalis

22.- Η κλήτευσις του κατηγορουμένου

23.- Η εξαίρεσις δικαστών

24.- Η διάταξις της αποδείξεως και η εν γένει διεξαγωγή αυτής

25.- Το βάρος της αποδείξεως. Τα καθ’ έκαστον αποδεικτικά μέσα

26.- Α’ Οι μάρτυρες

27.- Η διεξαγωγή της μαρτυρικής αποδείξεως

28.- Β’ Η ομολογία

29.- Γ’ Ο απαλλακτικός όρκος

30.- Δ’ Η αυτοψία

31.- Ε’ Τα έγγραφα

32.- Τα πρακτικά

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε’: Περί των αποφάσεων

33.- Η περάτωσις της εκκλησιαστικής δίκης

34.- Αι διακρίσεις των αποφάσεων

35.- Η λήψις των αποφάσεων

36.- Το περιεχόμενον της αποφάσεως

37.- Η γνωστοποίησις των αποφάσεων

38.- Τα αποτελέσματα των αποφάσεων

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ’: Περί των ενδίκων μέσων

39.- Γενικά. Α’ Η έφεσις

40.- Αποφάσεις υποκείμεναι εις προσβολήν δι’ εφέσεως

41.- Η άσκησις της εφέσεως

42.- Τα αποτελέσματα της εφέσεως

43.- Β’ Η αίτησις αναθεωρήσεως

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ’: Περί εκτελέσεως και χάριτος

44.- Η εκτέλεσις των ποινικών αποφάσεων

45.- Η εκτέλεσις των πολιτικών αποφάσεων

46.- Η άρσις των συνεπειών καταδικαστικής αποφάσεως

 

ΠΙΝΑΞ ΠΗΓΩΝ

ΠΙΝΑΞ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΩΝ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ