Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ Β’ ΒΑΤΙΚΑΝΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Μία Ορθόδοξη διερεύνηση του Βαπτίσματος και της Εκκλησίας κατά το Διάταγμα του Οικουμενισμού
[…] Η μελέτη αυτή εντοπίζει τις ιστορικές και θεολογικές αντιφάσεις που υπάρχουν στο διάταγμα της Συνόδου περί του Οικουμενισμού, με βάση και την πατερική και θεολογική θεώρηση του θέματος, και δερευνάται αν η Β’ Βατικανή Σύνοδος αντιπροσωπεύει μια επιστροφή στις πηγές. Ο συγγραφεύς υποστηρίζει ότι όχι μόνον δεν επέστρεψε η Σύνοδος αυτή στις πηγές αλλά και παρήγαγε μια νέα θεολογία και εκκλησιολογία.Στην εισαγωγή αναλύεται το ιστορικό και θεολογικό πλαίσιο της Β’ Βατικανής Συνόδου. Η Σύνοδος αυτή χαρακτηρίσθηκε ως η 21η Οικουμενική Σύνοδος για τους Ρωμαιοκαθολικούς, η οποία εξαγγέλθηκε από τον Πάπα Ιωάννη XXIII την 25η Ιανουαρίου 1959. Η πρώτη συνεδρίασή της έγινε την 11η Οκτωβρίου 1962 και η τελευταία την 8η Δεκεμβρίου 1965 και μεταξύ αυτών των ημερομηνιών πραγματοποίησε 178 συνεδριάσεις.
Καρπός της Συνόδου αυτής ήταν τέσσερα δογματικά συντάγματα, εννέα διατάγματα και τρεις διακηρύξεις. Στην διατριβή αναλύεται και κρίνεται το πέμπτο κατά σειρά από τα δεκαέξι Συνοδικά θεσπίσματα, που είναι το διάταγμα περί του Οικουμενισμού, το οποίο επικυρώθηκε την 21η Νοεμβρίου 1964 και εξαγγέλθηκε την ίδια ημέρα από τον Πάπα VI. Επίσης, αυτό το διάταγμα εξετάζεται παράλληλα με το διάταγμα περί Εκκλησίας.
Γίνεται μια ιστορική διαδρομή του θέματος και παρουσιάζονται οι δύο βασικές αντιλήψεις που κυριαρχούσαν έως τότε μεταξύ των Ρωμαιοκαθολικών. Η πρώτη ήταν η ασυμβίβαστη πολεμική στάση έναντι της Οικουμενικής κίνησης και η δεύτερη ήταν η αναζήτηση μιας νέας προσέγγισης του θέματος αυτού, με μια «νέα εκκλησιολογία», με «επιστροφή στις πηγές» «με σαφή οικουμενική προοπτική».
Το κύριο μέρος της διατριβής χωρίζεται σε δύο μεγάλα μέρη.
Το πρώτο έχει τίτλο «Σημεία-κλειδιά στην ιστορική ανάπτυξη της Ρωμαιοκαθολικής διδασκαλίας περί Βαπτίσματος και Εκκλησίας» με επί μέρους κεφάλαια, όπως το Βάπτισμα ως η βάση νέας Οικουμενικής αδελφότητας η προ της Συνόδου διδασκαλία: μία έκφραση «μυστηριακού μινιμαλισμού» μυστηριακός μινιμαλισμός και πληρότητα συνέχεια και ασυνέχεια: οι βαθύτερες ρίζες της μυστηριακής θεολογίας στον ιερό Αυγουστίνο η ακινάτεια ρήξη με τον Αυγουστίνο περί του βαπτίσματος εκτός Εκκλησίας τί σημαίνει «μέλος της Εκκλησίας» Congar, ιερός Αυγουστίνος και η διαμόρφωση της νέας Εκκλησιολογίας παράκαμψη της Mystici Corporis: το άνοιγμα του καρδιναλίου Bea τις παραμονές της Συνόδου.
Το δεύτερο μέρος φέρει τον τίτλο «Το Βάπτισμα και η Εκκλησία κατά το Διάταγμα περί Οικουμενισμού, Unitatis Redintegratio» (UR), στο οποίο αναλύεται η συγκεκριμένη απόφαση της Β’ Βατικανής Συνόδου περί Οικουμενισμού και Εκκλησίας. Στο μέρος αυτό παρατίθενται έξι κεφάλαια, μέσα στα οποία διαρθρώνονται διάφορα επί μέρους θέματα. Τα κεφάλαια μετά την Εισαγωγή είναι: το Βάπτισμα και η ενότητα της Εκκλησίας στο UR η διάκριση του Πνεύματος στο UR Communio: η νέα οικουμενική αντίληψη και κατευθυντήρια έννοια Πληρότητα, ενότητα και ταυτότητα της Εκκλησίας Βάπτισμα και ενότητα της πίστεως Ressourcement (επιστροφή στις πηγές) ή Αναθεώρηση;
Στο τέλος της διατριβής παρατίθενται περίληψη, επίλογος, παράρτημα, όπου υπάρχει το Διάταγμα περί Οικουμενισμού, Unitatis Redintegratio και βιβλιογραφία.
Η διατριβή αυτή, όπως φαίνεται από την παράθεση μόνον των τίτλων των κεφαλαίων και των υποδιαιρέσεών τους, αλλά, κυρίως, από την ανάγνωση του περιεχομένου, είναι σημαντική, προσφέρει μια νέα γνώση στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, ακόμη και σε Κληρικούς και θεολόγους, που πολλοί από αυτούς κυριαρχούνται από την ποιμαντική δράση της Εκκλησίας και δεν παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον ετερόδοξο και διαχριστιανικό κόσμο. Γι’ αυτό και πρέπει να διαβασθεί από όλους όσοι έχουν ευθύνη για τα ορθόδοξα εκκλησιαστικά πράγματα, αλλά και όλους τους ορθοδόξους Χριστιανούς που αγωνιούν για την ορθόδοξη πίστη και ομολογία, επιθυμούν να ενεργοποιήται η ορθόδοξη αυτοσυνειδησία τους και θέλουν να παραμείνουν σταθεροί στην ορθόδοξη πατερική παράδοση. […]
(Απόσπασμα από την παρουσίαση του βιβλίου από τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ Β’ ΒΑΤΙΚΑΝΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Πρόλογος
Πρόλογος της αγγλικής εκδόσεως
Πρόλογος συγγραφέα
Πηγές
Εισαγωγή: Ιστορικό και θεολογικό πλαίσιο
Σημεία – κλειδιά στην ιστορική ανάπτυξη της Ρωμαιοκαθολικής διδασκαλίας περί Βαπτίσματος και Εκκλησίας
Εισαγωγή
Το Βάπτισμα ως η βάση νέας οικουμενικής αδελφότητας
Η προ της Συνόδου διδασκαλία: Μία έκφραση «μυστηριακού μινιμαλισμού»
Ο ιερουργός του μυστηρίου του Βαπτίσματος: βαπτισμένος ή αβάπτιστος, πιστός ή άπιστος
Μέθοδος Βαπτίσματος: Κατάδυση, επίχυση και ραντισμός
Μυστηριακός μινιμαλισμός και πληρότητα
Συνέχεια και ασυνέχεια: οι βαθύτερες ρίζες της μυστηριακής θεολογίας στον ιερό Αυγουστίνο
Η Ακινάτεια ρήξη με τον Αυγουστίνο περί του Βαπτίσματος εκτός Εκκλησίας
Τι σημαίνει «μέλος της Εκκλησίας»
Congar, ιερός Αυγουστίνος και η διαμόρφωση της νέας Εκκλησιολογίας
Παράκαμψη της Mystici Corporis: Το άνοιγμα του καρδινάλιου Bea τις παραμονές της Συνόδου
Το Βάπτισμα και η Εκκλησία κατά το Διάταγμα περί Οικουμενισμού, Unitatis Redintegratio
Εισαγωγή – Περιεχόμενο και στόχοι του UR
Ποιμαντικοί στόχοι του UR
Η σημασία του UR για την Οικουμενική Κίνηση
Το Βάπτισμα και η Ενότητα της Εκκλησίας στο UR
Τριπλή αναγνώριση
Εκκλησιαστική ενότητα δια των «στοιχείων»
Η ορατή και αόρατη Εκκλησία
Η διάκριση του Πνεύματος στο UR
Communio: Η νέα Οικουμενική αντίληψη και κατευθυντήρια έννοια
Η διπλή ενότητα του σώματος του Χριστού και της ιδιότητας του μέλους
Διαβάθμιση της ιδιότητας των μελών στο σώμα
Δύο είδη Βαπτίσματος
Εκούσια και ακούσια ενότητα
Μία κοινωνία ποικίλων βαθμών πληρότητας
Πληρότητα, ενότητα και ταυτότητα της Εκκλησίας
Dominus Iesus: Η πλήρης πραγματοποίηση της Εκκλησίας απαιτεί κοινωνία με τον Πάπα
Το κριτήριο αναγνωρίσεως των αυθεντικών μυστηρίων
Ο Χριστός των Μυστηρίων, ο Χριστός της δογματικής αλήθειας
Το πλήρωμα του Χριστού, η Εκκλησία
Η πληρότητα ως ταυτότητα
Ταυτότητα του Βαπτίσματος: Μύηση στην Εκκλησία, στην Ευχαριστία
Βάπτισμα και ενότητα της πίστεως
Ressourcement (Επιστροφή στις πηγές) ή Αναθεώρηση;
Περίληψη
Επίλογος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Διάταγμα περί Οικουμενισμού, Unitatis Redintegratio
Συμπέρασμα
Βιβλιογραφία
Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ Β’ ΒΑΤΙΚΑΝΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ