ΙΣΛΑΜ

ΙΣΛΑΜ

Τα συνταρακτικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη και οι πολυσήμαντες τραγωδίες στο Αφγανιστάν και το Ιράκ έχουν ενισχύσει την αμοιβαία καχυποψία μεταξύ του Δυτικού και του Ισλαμικού κόσμου και έχουν φορτίσει με ποικίλα αισθήματα ανησυχίας την παγκόσμια κοινή γνώμη. Στις συνθήκες αυτές το ενδιαφέρον για το Ισλάμ και τις πολιτικές του προεκτάσεις έχει διεθνώς αυξηθεί και η ανάγκη για μια συνοπτική σφαιρική γνώση της ισλαμικής θρησκείας είναι προφανής.

Την ανάγκη αυτή καλύπτει το παρόν βιβλίο, το οποίο φέρει τη σφραγίδα του κύρους και της νηφαλιότητας που διακρίνει διά βίου τον συγγραφέα. τον αγαπητό σε όλους Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο, και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στα ελληνικά για το Ισλάμ. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1975 και έκτοτε ανατυπώθηκε επανειλημμένως – το 2004 για 14η φορά. Επί τριάντα τώρα χρόνια έχει συμβάλει διακριτικά σε μια ήρεμη θέαση του Ισλάμ, πέρα από αρνητικά στερεότυπα, και διατηρεί ακέραιη την επικαιρότητά του, καθώς διαθέτει τα χαρακτηριστικά της διαχρονικότητας που έχει κάθε κλασικό έργο.

Ελπίζουμε, ότι η παρούσα έκδοση στη δημοτική, και ο συγχρονισμός του βιβλίου με τα σημερινά δεδομένα, θα βοηθήσει και τις νεότερες γενιές στην ανετότερη προσέγγιση ενός τόσο κρίσιμου θέματος που, όπως φαίνεται, θα παραμείνει στην επικαιρότητα και θα επηρεάσει πολύμορφα την εξέλιξη τού 21ου αιώνα.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

ΙΣΛΑΜ

 

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ ΑΡΑΒΙΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.- Σημασία της γνώσεως του Ισλάμ

α) Θρησκεία με οπαδούς άνω του νέος δισεκατομμυρίου, β) Δυναμισμός κατά το παρελθόν, γ) Σύγχρονη επιρροή, δ) Γειτνίαση, ε) Πολιτική και ιδεολογική δύναμη

2.- Η γνώση και έρευνα του Ισλάμ από τους μη μουσουλμάνους

α) Βυζαντινοί – Μεταβυζαντινοί, β) Δυτικοευρωπαίοι έως τον 18ο αι.,  γ) Ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας του Ισλάμ

3.- Προσανατολισμός στον χώρο της βιβλιογραφίας

α) Πηγές, β) Εγκυκλοπαίδειες – Λεξικά, γ) Έργα βιβλιογραφικής ενημερώσεως, δ) Περιοδικά, ε) Γενικά έργα περί Ισλάμ

 

 

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΒΑΣΙΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΑΝ ΤΟ ΙΣΛΑΜ

1.- Προϊσλαμική αραβική θρησκεία

α) Πολυθεϊστική δομή, β) Allah – Μονοθεϊστική ανάταση, γ) Λατρευτικές εκφράσεις, δ) Τζίν, Μαντεία, ε) Ήθη

2.- Εβραϊκές επιδράσεις

α) Διείσδυση – Ανάπτυξη, β) Επιρροή στη Χιτζάζ( al Hijaz)

3.- Χριστιανικές επιρροές

α) Στη βόρεια ζώνη, β) Στη Ν.Αραβία, γ) Στην περιοχή al Hijaz

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

«ΜΩΑΜΕΘ, Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

1.- Βιογραφικές πηγές και τάσεις της νεότερης έρευνας

α) Αμφισβητήσεις σχετικά με τις πηγές, β) Κριτικές μελέτες κατά τον 19ο και 20ο αιώνα

2.- Υποτύπωση του βίου του Μωάμεθ

α) Η περίοδος της ιδιωτικής ζωής (570–610 μ.Χ.), β) Η περίοδος της προφητικής δράσεώς του στη Μέκκα (610-622 μ.Χ.), γ) Οριστική διαμόρφωση του Ισλαμισμού – Περίοδος Μεδίνας (622-632 μ.Χ.)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΚΟΡΑΝΙΟ: «ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ» (ΟΙ Ποιηται. 26:192)

1.- Τρόπος διαμορφώσεως του Κορανίου

α) Αφετηρία, β) Ιστορία αποκρυσταλλώσεως του κειμένου.

2.- Μορφή – Χρονολογικά προβλήματα

α) Διαίρεση, β) Ο χαρακτήρας του κειμένου, γ) Χρονολόγηση.

3.- Ερμηνευτικές προσπάθειες – Σημασία του Κορανίου

α) Υπομνήματα, β) Μεταφράσεις, γ) Τάσεις της σύγχρονης κριτικής, δ) Η ψυχή του Ισλάμ και του αραβικού πολιτισμού.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΧΑΝΤΙΘ: ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΤΟΥ «ΟΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ»

1.- Διαμόρφωση Παραδόσεων

α) Γένεση, μετάδοση, β) Μορφή, περιεχόμενο, παραδείγματα

2.- Κριτική επεξεργασία- Συλλογές

α) Έλεγχος, κριτήρια, β) Κατηγορίες, γ)Συλλογές, δ) Επιτομές, υπομνήματα

 

 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΠΙΣΤΕΥΏ ΚΑΙ ΕΘΟΣ

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΟΥ ΚΟΡΑΝΙΟΥ

1.- Τα «θεμέλια της πίστεως»

α) Αυστηρός μονοθεϊσμός, β) Πίστη στους αγγέλους, γ) Προφήτες- Κορωνίδα ο Μωάμεθ, δ) Τα βιβλία των προφητών – Το Κοράνιο, ε) Ανάσταση των νεκρών και εσχάτη κρίση, ς) Απόλυτος προορισμός του ανθρώπου;

2.- Σχηματικός παραλληλισμός ισλαμικής πίστεως προς χριστιανικά σύμβολα

α) Άρνηση της πατρότητας του Θεού, β) Απόρριψη της θεότητας του Ιησού – Θραύσματα αιρετικής χριστολογίας, γ) Ευλάβεια προς την «Παρθένο Μαριάμ», δ) Άρνηση της σταυρώσεως και αναστάσεως – Παραδοχή της αναλήψεως, ε) Νύξεις περί «αγίου πνεύματος », 5) Άφεση αμαρτιών. Εσχατολογία

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1.- Kalām – Θεολογία

α) Παράγοντες αναπτύξεως, β) Πρωταγωνιστές, γ) Υποτονία της θεολογικής ενασχολήσεως – Αίτια

2.- Falsafah – Φιλοσοφία

α) Μεταφραστική προεργασία, β) Φάσεις και τάσεις της μουσουλμανικής φιλοσοφίας, γ) Κυρίαρχες φιλοσοφικές μορφές, δ) Συμβολή της μουσουλμανικής φιλοσοφίας στην ενίσχυση του Ισλάμ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ

1.- Οι πέντες στύλοι του «Οίκου του Ισλάμ»

α) Ομολογία πίστεως, shahādah (σαχάντα), β) Προσευχή: salāh (σαλά), namaz (νάμαζ), γ) Ελεημοσύνη: zakāt (ζακάτ), αγαθοεργία (sadaqah), δ) Αποχή, νηστεία: sawm (σάουμ), ε) Ιερά αποδημία: hajj (χάτζ)

2.- Εορτές – Άλλες λατρευτικές μορφές

α) Ετήσιος εορταστικός κύκλος, β) Σηιτικές ιδιοτυπίες, γ) Άλλες περιπτώσεις προσευχής – Σουφικό dhikr

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ TETAPTO ΗΘΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ – ΝΟΜΟΣ

1.- Ηθικές κατευθύνσεις Κορανίου και Παραδόσεως

α) Οικογενειακοί θεσμοί – Θέση της γυναίκας, β) Σεβασμός της ζωής, τιμής και περιουσίας των ομοπίστων, γ) Διατάξεις για διάφορες πλευρές της ατομικής ζωής, δ) Η θεωρία για τον ιερό πόλεμο – Τζιχάντ (jihād), ε) Ο θεσμός της δουλείας

2.- Νόμος – Διαμόρφωση

a) Sharia – Κανόνας ζωής, β) Πολιτειακή βάση, γ) Διάκριση των πράξεων, δ) Νομικές σχολές, ε) Σημασία της ijmā καί των ulamā

 

 

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΕΞΕΛΙΞΗ – ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΙΣ

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

1.- Ισλαμική επέκταση

α) Αραβική πορεία θριάμβου, β) Μεσαιωνική περίοδος του Ισλάμ – Ακμή Μογγόλων και Τούρκων, γ) Περίοδος κάμψεως, δ) Προς νέα ανοδική πορεία

2.- Πολιτιστική δημιουργία

α) Άνθηση επιστημών, β) Ανάπτυξη τεχνών

3.- Θρησκευτικές παραφυάδες – Εσωτερικές διαιρέσεις

α) Το ιστορικό πλαίσιο των πρώτων σχισμάτων, β) Ήθος και επίδραση των χαριζιτών (Khawārij ), γ) Οι προοδευτικοί μουταζίλα (Mutazilah), δ) Οι ανεκτικοί μουρζιίτες (Murjia), ε) Αχμαντίγια (Ahmadiyah)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

SHIA: Ο ΛΕΠΤΟΤΕΡΟΣ ΚΟΡΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

1.- Ιστορική σύνοψη – Κλάδοι της Shia

α) Η περιπέτεια του Άλη – Μετέπειτα φάσεις, β) Κλάδοι – Επιρροή

2.- Χαρακτηριστικές διαφορές μεταξύ σουννιτών και σηιτών

α) Η φύση και τα προσόντα του ηγέτη της ισλαμικής κοινότητας, β) Η αντίληψη για τον ιμάμ, γ) Ιδιοτυπίες νομοθεσίας και συμπεριφοράς, δ) Λατρευτικές ιδιοτυπίες, ε) Ευαισθησία στη σημασία του πάθους

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ (TASAWWUF – SUFI)

1.- Αφετηρία του ισλαμικού μυστικισμού

α) Βαθύτερες αναζητήσεις της ψυχής, β) Πηγές επιδράσεως

2.- Ανέλιξη του σουφισμού – Χαρακτηριστικές γραμμές

α) Ιστορικό διάγραμμα, β) Βασικά χαρακτηριστικά – Εμπειρία και έκφραση, γ) Ανταύγειες κάποιων αντιπροσωπευτικών μορφών

3.- Μουσουλμανικά μοναχικά τάγματα (Tariqah)

α) Γενικά γνωρίσματα, β) Ποικιλία κοινοτήτων

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΙΣΛΑΜ

1.- Εσωτερικές τάσεις και ζυμώσεις

α) Φιλελεύθερη κίνηση εκσυγχρονισμού, β) Αναζωπύρωση της ισλαμικής ορθοδοξίας, γ) Ριζική μεταρρύθμιση, δ) Νομοθετικές αναπροσαρμογές – Τροποποιήσεις της sharia

2.- Αύξηση πολιτικής ισχύος

α) Πολιτική ανεξαρτησία, β) Τονισμός εθνικής ταυτότητας, γ) Πανισλαμικό ιδεώδες, δ) Αύξηση αυτοπεποιθήσεως και προσηλυτιστικής ορμής

3.- Ισλαμοχριστιανικοί διάλογοι

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΠΙΝΑΚΕΣ

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΤΙΝΙΚΟ

CHARACTER AND DIAGRAM OF THE BOOK

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ