ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΕΩΣ
(Episcopalis audientia)
Ο πρωτοεκκλησιαστικός θεσμός της λεγομένης «Επισκοπικής Ακροάσεως», γνωστής εν συνεχεία ως «audientia episcopalis», ερείδεται σε βιβλικές υποδείξεις και ειδικότερα στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο (Ματθ. 18,15-17), καθώς και στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του Παύλου (Α΄ Κορ. 6,1-8). Πρόκειται για δικαστική εξουσία του Επισκόπου, η οποία απέκτησε για πρώτη φορά νομική υπόσταση εκ μέρους της Ρωμαϊκής Πολιτείας με διατάγματα του Μ. Κωνσταντίνου.
Ο Μ. Κωνσταντίνος με το διάταγμα CTh 1,27,1 του 318μ.Χ., καθώς και με το διάταγμα Csirm1 του 333μ.Χ., επέτρεψε σε όσους εκ των Ρωμαίων πολιτών, ανεξαρτήτως θρησκευτικής ομολογίας, είχαν εκκρεμή δικαστική υπόθεση,να προσφύγουν, εφ΄ όσον το επιθυμούσαν, στους Επισκόπους αντί των τακτικών κοσμικών δικαστηρίων. Η απόφαση των Επισκόπων ήταν ιερή, δεσμευτική και ανέκκλητη και επικρατούσε ως αμέσως εκτελεστέα από το κράτος. Ο εν λόγω θεσμός εξακολούθησε να υφίσταται με τροποποιήσεις και επί των μεταγενεστέρων Αυτοκρατόρων.
(Από την παρουσίαση του εκδότη)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΕΩΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’
ΙΣΤΟΡΙΚΟΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ
1.- Ο θεσμός κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες
2.- Οριοθέτηση Συνοδικών Εκκλησιαστικών κανόνων, μεταξύ κοσμικής εξουσίας και δικαιοσύνης
α. Κανόνες των Αγίων Αποστόλων
β. Ο ΣΤ´ κανών της Β´ Οικουμενικής Συνόδου
γ. Κανόνες της Δ´ Οικουμενικής Συνόδου
δ. Ο Γ´ κανών της Ζ´ Οικουμενικής Συνόδου
ε. Ο ΙΑ´ κανών της Πρωτοδευτέρας Συνόδου
στ. Ο Γ´ κανών της Συνόδου της Αγίας Σοφίας (879 μ. Χ)
ζ. Κανόνες της Συνόδου της Αντιοχείας (341 μ.Χ.)
η. Κανόνας της ενδημούσας συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως (394 μ.Χ.)
θ. Κανόνες της Συνόδου της Καρθαγένης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β´
Ο ΘΕΣΜΟΣ ΣΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
1.- Η γενικότερη Κωνσταντίνεια πολιτική. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις
2.- Η επισκοπική ακρόαση κατά την Κωνσταντίνεια εποχή
3.- Η επισκοπική ακρόαση κατά την μετακωνσταντίνειο περίοδο
4.- Η επισκοπική ακρόαση μετά τον Ιουστινιανό έως και την περίοδο μετά την Άλωση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ´
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
1.- Ο θεσμός σύμφωνα με εκκλησιαστικούς αξιωματούχους
α. Κυπριανός
β. Ιερός Αυγουστίνος
γ. Αμβρόσιος Μεδιολάνων
δ. Μ. Βασίλειος
ε. Ιωάννης Χρυσόστομος
στ. Γρηγόριος ο Θεολόγος
ζ. Πάπας Γρηγόριος Α´ ο Διάλογος
η. Ωριγένης
2.- Η φύσις της Εκκλησιαστικής εξουσίας και η σημασία της ποινής
α. Η φύσις της Εκκλησιαστικής εξουσίας
β. Η σημασία της Εκκλησιαστικής ποινής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ´
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
1.- Το σύγγραμμα: W. Selb, «Episcopalis audientia von der Zeit Konsτantins bis zur Nov. XXXV Valentinians III», ZSS RA 84 (1967)162-217. Κριτική παρουσίαση των θέσεων Selb και εξ αφορμής αυτών και θέσεων άλλων συγγραφέων
α. Η έρευνα του W. Selb στις συριακές πηγές
β. Οι βυζαντινές πηγές: Εισαγωγική επί του θέματος έρευνα
γ. Οι βυζαντινές πηγές: Ειδικότερη μελέτη των Κωνσταντινείων διαταγμάτων
δ. Σύντομη κριτική αποτίμηση των θέσεων των συγγραφέων της ενότητος 1
2.- Τα συγγράμματα:
Giulio Vismara, Episcopalis audientia,
Soc. ed. Vitae pensiero, Μιλάνο 1937.
Του ιδίου, La giurisdizione civile dei vescovi
(secoli I–IX), Dot A. Giuffrè, Μιλάνο 1995.
Οι κριτικές Α. Steinwenter και Ο. Huck
α. Οι θεωρίες Vismara για μεταβολή (συρρίκνωση) της επισκοπικής ακροάσεως και για αλλοιώσεις των κειμένων των διαταγμάτων
β. Αντιδράσεις στις θέσεις Vismara. Νέες προβληματικές θεωρίες από την πλευρά των επικριτών του Vismara
γ. Σύντομη αποτίμηση των θέσεων των συγγραφέων της ενότητος 2
3.- Το σύγγραμμα: Maria Rosa Cimma, L’episcopalis audientia nelle costituzioni imperiali
da Constantino a Giustiniano, Giappichelli, Torino 1989
α. Οι θέσεις της συγγραφέως για τα αυτοκρατορικά διατάγματα
σχετικά με την επισκοπική ακρόαση. Οι κριτικές προτάσεις του Ο. Huck
β. Privilegium fori
γ. Σύντομη αποτίμηση των θέσεων των συγγραφέων της ενότητος 3
4.- Συμπερασματικές κρίσεις και προτάσεις
α. Διαπιστώσεις
β. Προτάσεις
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
CONCLUSION
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.- Πηγές
2.- Βοηθήματα-Μονογραφίες-Άρθρα
3.- Ξενόγλωσση
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
1.- Μονογραφίες
2.- Άρθρα
3.- Μεταφράσεις