Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΣΤΑ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΣΤΑ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

(Μύρον – Ευχέλαιον – Καλλιέλαιον)

Η Λειτουργία του Μύρου, η άγνωστη ακολουθία των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων έρχεται στο φως μέσα από την έκδοση και τη μελέτη του Σιναϊτικού Ειληταρίου 55 του 12ου αιώνα. Μία ακολουθία που γεννιέται στην Αγία Γη και αποπνέει τη θεολογία του Αγίου Κυρίλλου επισκόπου Ιεροσολύμων. Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται την εξέλιξη της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας, όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα από την ιστορική και τη συγκριτική λειτουργική έρευνα του Καθαγιασμού του Χρίσματος. Μεταξύ άλλων στην ερευνά μας αναπτύσσονται τα εξής θέματα: Ο Αγιασμός των ελαίων, Μύρου, Ευχελαίου, Καλλιελαίου στην πρώτη Εκκλησία. Η επιβίωση στοιχείων αρχαίων χριστιανικών αιγυπτιακών ακολουθιών στην υπό μελέτη Λειτουργία του Μύρου. Το Αγιασματάριο του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρονίου του Γ’ και η εύρεση του στην Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά. Η ποικιλία των συστατικών της «θεαρχικής ευωδιάς» ως συμβόλου των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Η ομοιότητα του Τυπικού της Υψώσεως του Αγίου Μύρου στον Άμβωνα του ναού με το Τυπικό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και τη Χρίση του Βυζαντινού Αυτοκράτορα.

(Από την παρουσίαση του εκδότη)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΣΤΑ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

(Μύρον – Ευχέλαιον – Καλλιέλαιον)

 

Πρόλογος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.- Εισαγωγή στο πρόβλημα

2.- Το σχέδιο της παρούσας έρευνας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η ΧΡΙΣΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ: ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ – ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

1.- Η χρίσι στον Αρχαίο Κόσμο

– Η χρίση στην αρχαία Αίγυπτο

– Η χρίση στην Αρχαία Μεσοποταμία

2.- Η χρίση στην Παλαιά Διαθήκη – Βασιλείς, Ιερείς και Προφήτες

3.- Το Χρίσμα – Μύρον στην Καινή Διαθήκη και την Εκκλησία

4.- Το Μύρον της Παλαιάς Διαθήκης και το Άγιον Μύρον της Εκκλησίας

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΡΑΞΕΩΣ ΤΟΥ ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

1.-  Από την επίθεση των χειρών στην χρίση

2.-  Οι Ευχές Καθαγιασμού του Αγίου Μύρου

3.-  Οι ακολουθίες καθαγιασμού του Αγίου Μύρου

4.-  Ο καθαγιασμός του Αγίου Μύρου στα Ορθόδοξα Πατριαρχεία της Ανατολής

5.-  Η ποικιλία των λειτουργικών τύπων

6.- Η λειτουργική ζωή της Αιγύπτου

7.-  Οι «Λειτουργίες» του Αγίου Μύρου

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’

ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

1.-  Η προηγηθείσα έρευνα

2.-  Η χειρόγραφη παράδοση

3.-  Το χειρόγραφο Σιναϊτικό Ειλητάριo 55

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ» ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ Ε55Α

1.-  Κατά το Τυπικό της Αλεξάνδρειας. H χειρόγραφη παράδοση της Αλεξάνδρειας, των Ιεροσολύμων, της Νότιας Ιταλίας

2.- Συγκριτικοί Πίνακες Λειτουργιών του  Αγίου Μύρου

3.-  Η Ευχή της Προσκομιδής του Μύρου κατά το Ε55Α και η Ευχή του Καθαγιασμού του Μύρου του Αλλατιανού Ευχολογίου του 13^ου αιώνα (Barb. gr. 390, εκδ. J. Goar)

4.-  Κατά το Τυπικό της Κωνσταντινουπόλεως

5.- Συγκριτικοί πίνακες Καθαγιασμού του Αγίου Μύρου κατά το Τυπικό του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως

6.- Ο καθαγιασμός του Αγίου Μύρου κατά τα Τυπικά Αλεξανδρείας και Κωνσταντινουπόλεως και η σχέση των δύο ακολουθιών

7.- Η σχέση της Λειτουργίας του Μύρου με τον καθαγιασμό του ελαίου του Ευχελαίου και του Επορκιστού ελαίου

8.- Η «Ευχή του αγίου ελαίου» της ΕΒΕ (15s -16^ος αιώνας) και η αποκατάσταση της Ευχής της Προσκομιδής του Μύρου του χφου Ε55A

9.- Μύρον και Άγιον έλαιον, Ευχέλαιον

10.- Μύρον και Επορκιστόν έλαιον, Καλλιέλαιον

11.- Το Μύρον της Αλεξάνδρειας κατά το Ε55Α

12.- Η Θεία Λειτουργία της ακολουθίας του Μύρου

13.- Συγκριτικοί Πίνακες Λειτουργιών

14.- Τα Αιγυπτιακά – Αλεξανδρινά στοιχεία της Ακολουθίας καθαγιασμού του Αγίου Μύρου

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’

ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ E55 A 102

1.- Οι Ευχές

–   Το Ε55A – η ιεροσολυμιτική Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου και οι Κατηχήσεις του Κυρίλλου Ιεροσολύμων

–   Οι Ευχές του Ε55A και η σχέση τους με την Γ΄ Μυσταγωγική Κατήχηση «Περί Χρίσματος» του Κυρίλλου Ιεροσολύμων

–   Η Γ΄ Μυσταγωγική Κατήχηση του Κυρίλλου Ιεροσολύμων στο Χρίσμα ως ερμηνεία των Ευχών του Ε55Α

–  Από την Ευχή με Επίκληση στην Ακολουθία

–  Τα Βιβλικά Αναγνώσματα του καθαγιασμού του Αγίου Μύρου στην Γ’ Μυσταγωγική Κατήχηση του Κυρίλλου Ιεροσολύμων

–  Παράλληλα κείμενα στις Ευχές του Ε55Α

–  Η Αναφορά του Μ. Βασιλείου, Βυζαντινή και Κοπτική

–  Η Ευχή εις το Χρίσμα εν ω χρίονται οι βαπτισθέντες, του Σεραπίωνα επισκόπου Θμούεως

–  Ο όρος «μυσταγωγία» στην Ευχή του Επινικίου Ύμνου του Ε55A – το κείμενο της Μυσταγωγίας και ο όρος «Μυστήριον»

–  Το Χρίσμα ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας στις Ευχές του Ε55Α και η μαρτυρία της Αιγυπτιακής Διατάξεως και των Κανόνων του Ιππολύτου

2.- Διακονικά Παραγγέλματα – Αιτήσεις

– Παράλληλα κείμενα

– «Η Καρποφορία»

3.Τα Βιβλικά Αναγνώσματα

–  Τα Βιβλικά Αναγνώσματα του Ιεροσολυμιτικού Τυπικού του 12ου αιώνα

–  Τα Βιβλικά Αναγνώσματα της κοπτικής ακολουθίας

–  Συγκριτικοί πίνακες Αναγνωσμάτων

4.- Οι ύμνοι

– Το τροπάριο «Ιδού το μύρον έρχεται»

– Οι ύμνοι του κώδ. του Σταυρού 43

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε’

1.- Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ

2.- Η ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΜΒΩΝΑ

α. Η τελετουργική χρήση του Άμβωνα στην ακολουθία καθαγιασμού του Αγίου Μύρου

β. Η Λειτουργία του Αγίου Μύρου και οι ομοιότητές της με την τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

γ. Η Λειτουργία του Αγίου Μύρου και οι ομοιότητές της με την τελετή Χρίσεως του βυζαντινού αυτοκράτορα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

1.- Η σύνθεση του Αγίου Μύρου και η περί του Αγίου Πνεύματος διδασκαλία των Ευχών του Ε55A 1

2.- Η Θεολογία των Ευχών της Λειτουργίας του Αγίου Μύρου του Ε55A

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ПАРАРТΗМА: Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΣΤΑ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Α. Έκδοση Κειμένου του χειρογράφου Ε55

1.- Η Ακολουθία του Αγίου Μύρου της Μ. Πέμπτης κατά το Τυπικό Αλεξανδρείας (E55A)

2.- Το κείμενο του καθαγιασμού του Αγίου Μύρου κατά το Τυπικό Κωνσταντινουπόλεως (E55K)

Β. Πίνακας Ε55Α – Λειτουργίες Αγίου Μύρου 237

Γ. Φωτογραφικό Παράρτημα