ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΚΤΙΣΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
Η θεολογία του αγίου Γρηγορίου Παλαμά ως ανατομία και ανάπτυξη της βιβλικής και πατερικής Παράδοσης, ένα απομονωθεί από την εκκλησιολογική της βάση που είναι η εν Χριστώ εμπειρία, δεν κατανοείται παρά μόνο ακαδημαϊκά και εννοιολογικά. Η μονοδιάστατη προσέγγιση της ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Συμφωνώντας με τους σκεπτικούς φιλοσόφους ότι, «λόγω αντιπαλαίει πας λόγος», ο ησυχαστής θεολόγος συμπληρώνει ερωτηματικά: «βίω δε τις;». Η θεολογία ως πείρα και μέθεξη Θεού, είναι πέρα από διανοητικές τεχνολογίες και στείρες διαμάχες. «Ουδέ γαρ περί των ονομάτων ζυχομαχούντες ασχημονήσομεν», δηλώνει προβάλλοντας το θεολογικό ήθος της πατερικής Παράδοσης.
Όταν η εμπειρία της Εκκλησίας εκφράζεται δογματικά κατά τρόπο εσφαλμένο, έτσι ώστε ο λόγος να γίνεται διαφορετικός από την εν Χριστώ ζωή, τότε ο αγιορείτης άγιος εισέρχεται στο πεδίο του δογματικού αγώνα όχι διαλεκτικά ή φιλοσοφικά, όπως οι τεχνολόγοι της δυτικής Σχολαστικής αντίπαλοί του, αλλά αποδεικτικά δηλαδή θεολογικά, ακολουθώντας τα θεοπαράδοτα λόγια και τους «μη γνόντες μόνον, αλλά και παθόντες τα θεία» πατέρες της Εκκλησίας. Ο Γρηγόριος Παλαμάς δεν «μετέβαλε το θαύμα – το θαύμα όπως το ζούσαν οι μυστικοί ‘επόπται’ του Θεού – σε δογματική επιχειρηματολογία», αλλά υπεράσπισε την εμπειρία των αγίων και της Εκκλησίας του Χριστού, προσωπική εμπειρία του ίδιου του ησυχαστού αγίου.
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έζησε και έδρασε στην ταραγμένη περίοδο του ΙΔ’ αιώνα, όταν η συμβασιλεύουσα Θεσσαλονίκη πρωτοστατούσε στις πνευματικές ζυμώσεις και κοινωνικές εξελίξεις στο χώρο της καθ’ ημάς Ανατολής. Από τη Μικρά Ασία στην αυτοκρατορική αυλή της Πόλης, κατόπιν στο Άγιο Όρος ως μοναχός και αργότερα αρχιεπίσκοπος της Μακεδονικής μητρόπολης, ο Παλαμάς προσέφερε όλη του τη ζωή μέσα από την άσκηση, τη θεολογική συγγραφή και το αρχιερατικό λειτούργημα στη μαρτυρία και διακονία της Εκκλησίας. Είναι βέβαιο πως αν δεν μεσολαβούσε η εμφάνιση και δράση του «Λατινέλληνα» Βαρλαάμ, εισηγητή μιας ξένης προς την ορθόδοξη θεολογία μεταφυσικής, δεν θα κληρονομούσαμε σήμερα το θεολογικό πλούτο των συγγραμμάτων του ησυχαστή αγίου. […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΚΤΙΣΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
Πρόλογος
Εισαγωγή
Η Θεολογία των ακτίστων ενεργειών
1.- Ενώσεις και Διακρίσεις
2.- Ουσία και Υπόσταση
3.- Ουσία και Ενέργειες
4.- Υποστάσεις και Ενέργειες
5.- Αυθυπόστατον και Ενυπόστατον
6.- Χριστολογικός ενεργητισμός
7.- Ενυπόστατες – Προσωπικές Ενέργειες, Τριαδικός ενεργητισμός
Επίλογος