ΨΥΧΩΦΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΧΑΙ ΤΟΥ ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
Εις το βιβλίον τούτον παρουσιάζω έξι κείμενα τα οποία συνέγραψεν ο αείμνηστος Φώτιος Κόντογλου και τα οποία εδημοσιευθησαν εις τον «Ορθόδοξον Τύπον», κατά το διάστημα 1964 – 1972. Είναι όλα διδακτικά και λίαν ψυχωφελή. Τρία από αυτά –το πρώτον και τα δύο τελευταία – είναι γραμμένα εις την δημοτικήν γλώσσαν, τα δε υπόλοιπα είναι εις την καθαρεύουσαν. Ο Φώτιος ήτο άριστος χειριστής και των δύο αυτών μορφών της Ελληνικής γλώσσης, και δικαιολογούσε την χρήσιν αμφοτέρων. Την χρήσιν του της καθαρευούσης την δικαιολογεί με ολίγα εύστοχα λόγια, ως εξής: «Η απλή καθαρεύουσα είναι πολύ εκφραστική, με κάποιες αρχαϊκές λέξεις μέσα σ’ αυτή. Είναι λειτουργική, πνευματική. Την γράφω συχνά σε θέματα θρησκευτικά κι’ εκκλησιαστικά και για μιαν άλλη αιτία, για να διαβάσουνε όσα γράφω και άνθρωποι που έχουν προκατάληψη για τη δημοτική».
Το πρώτο σύγγραμα του που παρουσιάζω έχει τον τίτλον: «Ο Θησαυρός ο Κεκρυμμένος και ο Πολύτικος Μαργαρίτης». Είναι ένας κατανυκτικός και λίαν ψυχωφελής λόγος του Κόντογλου, εις τον οποίον παραγματεύεται το σπουδαίον θέμα της «Βασιλείας του Θεού», της Βασιλείας των Ουρανών. Αναπτύσσων το θέμα αυτό, παραθέτει και σχολιάζει πολλά ρητά του Σωτήρος Ιησού Χριστού και του Αποστόλου Παύλου. Επίσης χρησιμοποιεί χωρία από τα έργα που συνέγραψαν τρεις μεγάλοι μύσται της Εκκλησίας: Ισαάκ ο Σύρος, Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης και Συμεών ο Νέος Θεολόγος.
Το δεύτερον κείμενον, «Η Αναβίωσις του Μοναχισμού», αναφέρεται εις ένα βιβλίον του μοναχού Γρηγορίου Ατσάλη, που έχει αυτόν τον τίτλον. Ο πατήρ Ατσάλης λέγει εις τον πρόλογον του βιβλίου, ότι προέβη εις την συγγραφήν και έκδοσίν του διότι ο Μοναχισμός διέρχεται κρίσιν και έχει ανάγκην επιβιώσεως, και ηθέλησε με αυτό να συμβάλη, κατά το δυνατόν, εις την αναβίωσίν του. […]
Το επόμενον σύγγραμα, «Λόγος περί Μοναχικής Πολιτείας» υπό Θεολήπτου, Μητροπολίτου Φιλαδελφείας (1250 – 1322), είναι μετάφρασις εις απλήν καθαρεύουσαν ενός κειμένου το οποίον ευρίσκεται εις την πρωτότυπον Πατερικήν γλώσσαν εις τον Δ’ τόμον της «Φιλοκαλίας». […] Προηγείται του Λόγου σύντομος βιογραφία του Θεολήπτου υπό του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, παρμένη από την «Φιλοκαλίαν». Ο «Λόγος περί Μοναχικής Πολιτείας» είναι μία ωραία και προτρεπτική σκιαγραφία του μοναστικού τρόπου του βίου. Παρομοιάζεται ο βίος αυτός με ένα δένδρον υψηλόν και γονιμώτατον, το οποίον φέρει πολλούς καλούς καρπούς, ήτοι την απόκτησιν των αρετών, που μας κάμνουν ομοίους με τον Θεόν, καθώς και την αδιάκοπον ευφροσύνην και ειρήνην, που προέρχεται από τας αρετάς. […]
Εις το τέταρτον κεφάλαιον, «Ο Κήρυξ της Μετανοίας», ο Φώτιος υπογραμμίζει την σπουδαιότητα του ενδόξου Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. […]
Το επόμενο, πέμπτον κεφάλαιον, «Ο Άγιος Ταράσιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως», αποτελεί ένα εγκώμιο εις αυτόν. […]
Εις το έκτον, τελευταίον κεφάλαιον, «Ο Παπαδιαμάντης: Ο Πνευματικός Οδηγός μας», ο Κόντογλου ομιλεί δια τον κορυφαίον Έλληνα διηγηματογράφον των νεοτέρων χρόνων, τον Αλέξανδρον Παπαδιαμάντην, ο οποίος έχει χαρακτηρισθή ως «ο Άγιος των Ελληνικών Γραμμάτων». […]
(Από τον πρόλογο του επιμελητή της έκδοσης Κωνσταντίνου Καβαρνού που περιέχεται στο βιβλίο)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΨΥΧΩΦΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΧΑΙ ΤΟΥ ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
Πρόλογος, Κωνσταντίνου Καβαρνού
- Ο Θησαυρός ο Κεκρυμμένος και ο Πολύτιμος Μαργαρίτης
- Η Αναβίωσις του Μοναχισμού
- Λόγος περί Μοναχικής Πολιτείας υπό Θεολήπτου, Μητροπολίτου Φιλαδελφείας
- Ο Κήρυξ της Μετανοίας: Άγιος Ιωάννης Ο Πρόδρομος
- Άγιος Ταράσιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως: Ο Ήλιος της Ορθοδοξίας
- Παπαδιαμάντης: Ο Πνευματικός Οδηγός μας
Ευρετήριον Ονομάτων