ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Το βιβλίο αυτό δεν φιλοδοξεί να είναι μια γενική εισαγωγή στο σύνολο των φιλοσοφικών αναζητήσεων του ανθρώπου κατά τη διαδρομή της ιστορίας του. Δεν έχει πρωτευόντως ιστορικό χαρακτήρα, δεν εξαντλεί τις φιλοσοφικές απόψεις και θεωρίες σε σχέση με τα θέματα που θίγονται στις σελίδες του. Η μέθοδος του βιβλίου είναι η αφαιρετική-συνθετική, όχι η παραθετική-απογραφική. Που σημαίνει ότι: από το τεράστιο υλικό της Ιστορίας της Φιλοσοφίας αφαιρούνται πολλά (θυσιάζεται η πληρότητα καταγραφής της ποικιλίας των προσβάσεων) για να πραγματοποιηθεί μια σύνθεση ικανή να εισαγάγει τον αναγνώστη στα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα και στις σημαντικότερες (για τις ιστορικές τους συνέπειες) μεθόδους αντιμετώπισης των ερωτημάτων.
Πρόκειται λοιπόν για σχεδίασμα εισαγωγής στον τρόπο του φιλοσοφείν και όχι πρωτευόντως στην ιστορία των ερωτημάτων και των απαντήσεων. Οι αναφορές στην Ιστορία της Φιλοσοφίας είναι τόσες, όσες μπορούν να είναι εισαγωγικές στους «τρόπους» που καθορίζουν τη φιλοσοφική αναζήτηση. Και οι «τρόποι» είναι δύο στην ιστορία του φιλοσοφείν: Ο «κοινωνιοκεντρικός» τρόπος των Ελλήνων και ο «ατομοκεντρικός» τρόπος της μεταρωμαϊκής ευρωπαϊκής Δύσης.
Στις δύο Όχθες του Αιγαίου και στο ενδιάμεσο αρχιπέλαγος γεννήθηκε, για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου, το ερώτημα για την εγκυρότητα της γνώσης, πότε η γνώση αληθεύει, και πότε είναι ψευδής – γεννήθηκε η κριτική σκέψη, η φιλοσοφία. Οι Έλληνες αναζήτησαν το «κριτήριον της αληθείας»: Αληθινό είναι κάτι που δεν μεταβάλλεται, δεν φθείρεται, δεν πεθαίνει. Και η μόνη εμπειρικά προσιτή πραγματικότητα του «αθανατίζει», άρα «αληθεύει», είναι για τον Έλληνα «ο τρόπος της του παντός διοικήσεως». […]
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η αρχέγονη «φιλία σοφίας»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Τα αισθητά και τα νοητά
1.- Η «αρχική» διάκριση
2.- Η παρέμβαση των νοητών στα αισθητά: λόγος και φύση
3.- Η δυναμική μεσιτεία του ανθρώπου: νοείν και είναι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Το σχετικό και το απόλυτο
4.- Η αρχέγονη αναγωγή
5.- Η βιωματική οικείωση του απολύτου: ελευθερία και ετερότητα
6.- Η συλλογική-κοινωνική οικείωση του απολύτου: Ιστορία και πολιτισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Μύθος και σύμβολο
7.- Η «μυστική» λειτουργία του μύθου
8.- Η συμβολική έκφραση του αρρήτου
9.- Το ζητούμενο: η διασάφηση του υπαρκτικού γεγονότος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Εικόνα και γλώσσα
10.- Η κοινοποίηση του λόγου της εμπειρικής αμεσότητας: ο μορφοποιημένος λόγος της εικόνας
11.- Η δημοκρίτεια εικονολογία: «αγάλματα φωνήεντα»
12.- Η πλατωνική εικονολογία: ιδέες-ουσίες των όντων
Ενδεικτική βιβλιογραφία (Ι)
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η λογική γνώση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Από τον μύθο στις έννοιες
13.- Το γεγονός του «κοινού λόγου»
14.- Ορισμός και σημαντική της ουσίας
15.- Αφαίρεση και αφηρημένη έννοια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η σημαντική της αλήθειας
16.- Η αλήθεια ως μετοχή
17.- Ο λόγος «κριτής» της αλήθειας
18.- Ο αποφατικός-δυνητικός ορισμός της αλήθειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Από τη γνώση της αλήθειας στη χρησιμότητα της γνώσης
19.- Οι αυγουστίνειες ρίζες: De utilitate credenda
20.- Η σχολαστική adaequatio
21.- Το καρτεσιανό cogito
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Από τη χρησιμοθηρική γνώση στον ολοκληρωτισμό των απόλυτων συστημάτων
22.- Το καντιανό «επίτευγμα»: απολυτοποίηση του υποκειμένου για τον προσδιορισμό του αντικειμενικού
23.- Το «κλειστό» εγελιανό σύστημα
24.- Η μαρξιστική αντιστροφή
25.- Ο πολιτισμός του Διαφωτισμού
Ενδεικτική βιβλιογραφία (II)
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Το οντολογικό ερώτημα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Οντικός και οντολογικός προσδιορισμός του Είναι
26.- Η οντική εκδοχή: αιτιοκρατία και αξιολογία
27.- Η οντολογική εκδοχή: φαινομενολογία και μηδενισμός
28.- Η τομή: ταύτιση του Είναι με την προσωπική ετερότητα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ελευθερία και αναγκαιότητα
29.- Το πρόβλημα των «καθόλου» (universalia): το δεδομένο της ύπαρξης
30.- Ο αυτοκαθορισμός της ύπαρξης: η «καταδίκη» της ελευθερίας
31.- Αναφορικότητα και έκσταση: η δυναμική του «τρόπου της υπάρξεως»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η κοσμική διάσταση του υπαρκτού
32.- Ο χώρος και η κίνηση
33.- Ο χρόνος και ο «προορισμός»
34.- Το κάλλος
Ενδεικτική βιβλιογραφία (III)
Αλφαβητικό ευρετήριο