ΤΑ ΑΜΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Η χριστιανική Εκκλησία είναι προσανατολισμένη προς τα έσχατα, προς την αναμονή του ερχόμενου Κυρίου. Παράλληλα, όμως, πορεύεται προς τα έσχατα μέσα από τις δομές του κόσμου, μέσα από τη ροή της ιστορίας. Το «όχημα» αυτής της πορείας της Εκκλησίας είναι η λατρεία της, δηλαδή το σύνολο των εκδηλώσεων προσευχής και δοξολογίας προς τον θεό, καθώς και το σύνολο των πράξεων, με τις οποίες παρέχονται οι δωρεές του Θεού στα μέλη της. Η λατρεία της Εκκλησίας είναι ένα «όχημα σωτηρίας», υπό την έννοια μιας αλήθειας: ότι μέσα από τις λατρευτικές πράξεις το πλήρωμα της Εκκλησίας βιώνει την ιωάννεια επισήμανση του «έρχεται ώρα και νυν εστί», αυτής της διπλής φύσεως, με την οποία η Εκκλησία πορεύεται μέσα από την ιστορία του κόσμου, αλλά βιώνει παράλληλα τον τελικό της προορισμό.

Ο ίδιος ο Χριστός παρέδωσε το μυστήριο της ιερωσύνης, καθόρισε, δηλαδή, την ιδιαίτερη τάξη των λειτουργών, εκείνων οι οποίοι θα επιτελούν τη λατρεία της Εκκλησίας. Η Εκκλησία περιέβαλε τον θεσμό της ιερωσύνης με προϋποθέσεις ασκήσεώς του, αλλά και με μια σημαντική θεολογική και τεχνοτροπική παράδοση για τον τρόπο, με τον οποίον οι κληρικοί θα επιτελούν τις λατρευτικές πράξεις. Μέσα σ’ αυτήν την παράδοση εντάσσονται (κατέχοντας περίοπτη θέση) τα θέματα της ειδικής ενδυμασίας των λειτουργών – ιερέων, δηλαδή τα θέματα των λειτουργικών (τελετουργικών) αμφίων. Δεν πρόκειται περί μιας απλής πτυχής της χριστιανικής τέχνης (όπως η εκκλησιαστική εικονογραφία, αρχιτεκτονική και μουσική), αλλά περί μιας σημαντικής παραμέτρου, στην οποία συναντώνται και αλληλοπεριχωρούνται η τέχνη, η θεολογία, η ιστορία και, τελικά, το σωτηριώδες έργο της Εκκλησίας. […]

(Από τον πρόλογο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος, Γεωργίου Ν. Φίλια (Δρ. Θεολογίας)

Εισαγωγή περί αμφίων, π. Γ. Χρυσοστόμου

• Η καθιέρωση των ιερών αμφίων
• Τα ιερά άμφια στη χριστιανική τέχνη

Τα άμφια και οι συμβολισμοί τους, Δρ. Ελένη Βλαχοπούλου

• Εξελικτική πορεία
• Συμβολισμοί

Άμφια ιερατικά

• Άμφια διακόνου
• Άμφια πρεσβυτέρου
• Άμφια επισκόπου
• Επισκοπικά άμφια μετά την Άλωση

Λειτουργικά άμφια

• Ένδυτη η τραπεζοφόρος
• Αντιμίνσιο
• Αέρες
• Ο επιτάφιος
• Ποτηροκαλύμματα/Δισκοκαλύμματα

Διακοσμητικά πέπλα

• Πύλη
• Ποδέα
• Σκέπη
• Εγχείριον
• Σταχώσεις ευαγγελίων
• Εικόνες – Λάβαρα
• «Μανδήλιον χειρός» ή «Βλάττιον» ή «Επώμιον» ή «Επιρριπτάριον»
• Άλλα χρυσοκεντήματα (Χρυσοκέντητα Unica)

Ο διάκοσμος

• Υλικά – Τεχνική
• Εργαστήρια – Τεχνίτες του ελληνορθόδοξου χώρου

Συμπληρωματικός διάκοσμος

Επιγραφές

• Χρήση
• Γραφή
• Χρονολόγηση
• Κατηγορίες
• Δωρητές

Εικονογραφικά θέματα

• Η κεντημένη μορφή
• Οι αφηγηματικές σκηνές
• Ο επιτάφιος θρήνος
• Υφαντός διάκοσμος

Επίλογος

Επίμετρο: Το χρώμα των Ιερών αμφίων, π. Γ. Χρυσοστόμου

• Οι χρωματικοί συμβολισμοί
• Δυτική λειτουργική παράδοση
• Ανατολική λειτουργική παράδοση
• Σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα
• Χρυσό ή κίτρινο
• Λευκό
• Μπλε
• Κόκκινο
• Πράσινο
• Μοβ
• Συμπέρασμα

Παράρτημα: Η εξωτερική αμφίεση του κλήρου, Δρ. Ελένη Βλαχοπούλου

• Αντερί
• Ράσο
• Ζώνη
• Καλυμμαύχιον, καμελ(λ)αύκιον, καμιλ(λ)αύκιον ή καλυμμαύχι
• Επιρριπτάριον

Βιβλιογραφία

• Βραχυγραφίες
• Πηγές
• Βοηθήματα
• Δικτυογραφία