ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Ι

Το παρόν πόνημα με τίτλο «Θέματα Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας και Θεολογίας» φιλοδοξεί να προσεγγίσει συγκεκριμένες πτυχές της Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας και Θεολογίας.

Οι Πατέρες ως άγιοι και ως συγγραφείς με τον φωτισμό τους, την παιδεία και το συγγραφικό τους έργο, ανάλογα με την χρονική περίοδο, εκφράζουν την διδασκαλία της Εκκλησίας, όπως την αποτυπώνουν στο βίωμά τους.

Η Θεολογία σχετίζεται με την Θεοφάνια, με την εμπειρία και το βίωμα της Θείας παρουσίας στην ζωή του ανθρώπου. Η χαρισματική Θεολογία εκφραζόμενη από τους αγίους, δια της μετοχής των άκτιστων ενεργειών του Θεού, αποδίδεται κατά το δυνατό από την επιστημονική θεολογία.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β’

ΠΡΟΛΟΓΙΣΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

Α’ ΜΕΡΟΣ

 

ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΕΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Εισαγωγικά

1. Η περί αγάπης διδασκαλία
2. Διδασκαλία περί σαρκώσεως του Θεού Λόγου
3. Ο μυστηριακός χαρακτήρας της Εκκλησίας
4. Εσχατολογία

Συμπερασματικά

Βιβλιογραφία

 

Ο ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΩΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

1. Ως Επίσκοπος Μάρτυρας της Πίστεως
2. Ως Μάρτυρας Αίματος

Επίλογος

Βιβλιογραφία

 

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Εισαγωγικά

1. Ορισμός της έννοιας της πνευματικότητας
2. Το συγγραφικό έργο του Μ. Αθανασίου
3. Η σωτηριολογική του προσέγγιση σύμφωνα με την ορθόδοξη πνευματικότητα

Συμπεράσματα

 

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΣΤΗΝ ΕΚΦΟΡΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΤΟΥ 3ου και 4ου ΑΙΩΝΑ

Εισαγωγικά

Α’ Μεθοδολογική χρήση του Αριστοτέλη στην εκφορά και φιλοσοφική θεμελίωση των αιρέσεων του 3^ου και 4^ου αι.

• Λουκιανός και Αντιοχειανή Σχολή
• Η αριστοτελίζουσα μεθοδολογία

Β’ Η νοηματική χρήση του Αριστοτέλη στην εκφορά και θεμελίωση των αιρέσεων του 3^ου και 4^ου αιώνα. Η σύνδεση εννοιολογικής πρόσληψης με φιλοσοφικές και μεταφυσικές κατανοήσεις της χριστιανικής αποκάλυψης

• Μοναρχιανίζουσες αιρέσεις
• Η θεολογική αμφισημία του Λουκιανού και ο Αρειανισμός
• Αντιαρειανικές αριστοτελίζουσες αιρέσεις του 4^ου αι.

Συμπερασματικά

Βιβλιογραφία

 

Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΨΥΧΗ» ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΝΥΣΣΗΣ

Εισαγωγικά

1. Η σχέση του όρου «κατ’ εικόνα» με την ψυχή
2. Η σχέση του όρου «καθ’ ομοίωση» με την ψυχή
3. Η λειτουργική σχέση της ψυχής με το σώμα

Συμπερασματικά

 

Β’ ΜΕΡΟΣ

 

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΦΘΑΡΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ – ΑΦΘΑΡΣΙΑΣ

Εισαγωγικά

1. Η συνάφεια μεταξύ ανάστασης και αφθαρσίας στο ηθικό-πνευματικό επίπεδο
2. Η συνάφεια μεταξύ ανάστασης και αφθαρσίας στο μυστηριακό επίπεδο

Συνοπτικά

 

Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ

Α. Η άσκηση ως πνευματική θεραπεία που οδηγεί στην υγεία

Β’ Η μυστηριακή ζωή

Γ’ Το Βάπτισμα

Δ’ Η μετάνοια

• Η εξομολόγηση ως ολοκλήρωση της μετάνοιας
• Η συχνή εξομολόγηση

Ε’ Ο πνευματικός οδηγός

ΣΤ’ Η θεία Μετάληψη

• Η αξία της συχνής θείας Μετάληψης
• Το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας ως πνευματική τροφή που καθαρίζει, θεραπεύει, αγιάζει και ενώνει με τον Θεό

Επίλογος

 

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΩΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΛΕΙΔΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ 1ης ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ

Εισαγωγικά

1. Ο Νικόδημος ερμηνευτής της πατερικής παράδοσης της πρώτης χιλιετίας
2. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ερμηνευτικής προσέγγισης από τα έργα του

Συμπερασματικά

Βιβλιογραφία

 

Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΛΛΥΒΑΔΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ Ι. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ

Εισαγωγικά

1. Η κατανόηση της λειτουργικής θεολογίας των κολλυβάδων
2. Περί της θείας ευχαριστίας
3. Ετοιμασία για την ευχαριστιακή συμμετοχή
4. Η νηστεία προ της θείας μεταλήψεως
5. Η γονυκλισία κατά την Κυριακή
6. Τα πενθικά μνημόσυνα
7. Τα προνόμια της Κυριακής
8. Ο πασχάλιος χαρακτήρας της δεσποτικής Κυριακής

Συμπέρασμα

 

ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΣΤΗΝ ΚΟΛΛΥΒΑΔΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ

Εισαγωγικά

Α’ Περί ηθικής και αρετών

Β’ Περί ψυχής, σώματος και αισθήσεων

Γ’ Θεωρία – Ευδαιμονία

Συμπεράσματα

 

ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΗΘΥΜΝΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΓΛΥΚΑ

Εισαγωγικά

1. Το ομιλητικό και κηρυγματικό του έργο
2. Γραμματολογική προσέγγιση των εκδοθέντων Λόγων και Ομιλιών του
3. Τα εκδοθέντα Ημερολόγια και η Βιογραφία του
4. Χαρακτηριστικές Επιστολές

Συμπερασματικά

 

ΤΟ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΟ ΤΥΠΙΚΟ, ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ

1. Ορισμός της έννοιας τυπικού κατά τη διαμόρφωσή του
2. Ο ασματικός τύπος
3. Η μετάβαση από το ασματικό στο μοναστικό τυπικό
4. Το μοναχικό τυπικό και η εξέλιξή του
5. Η επιρροή των κολλυβάδων στη λατρεία
6. Η θεολογική προσέγγιση της λατρείας και η έκφρασή της μέσα από το τυπικό

Επίλογος