Ο ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ, πρώτος θεολόγος του νηπτικού βίου, ανήκει στα μεγάλα δημιουργικά πνεύματα της ιστορίας. Στο πρόσωπό του συναντήθηκαν γόνιμα δύναμη για θεολογία και πλούσιες θεοπτικές εμπειρίε. Αποτέλεσμα ήταν να διευρύνει με το έργο του, που έχει εκπληκτικό βάθος, το θεολογικό πλαίσιο της Εκκλησίας.
Ακολουθώντας το παράδειγμα του αδελφού και δασκάλου του Μεγάλου Βασιλείου, του οποίου αισθανόταν πνευματικός κληρονόμος και συνεχιστής (PG 45, 252Α), ασχολήθηκε με όλο το φάσμα των κρίσιμων εκκλησιαστικοθεολογικών προβλημάτων της εποχής, προϋποθέτοντας ό,τι είχε παραχθεί στους κόλπου ςτης Εκκλησίας. Αφομοίωσε δηλαδή ολοκληρωτικά ή εκλεκτικά και πάντοτε δημιουργικά τη μικρασιατική θεολογία και τον Ειρηναίο, την αλεξανδρινή σχολή και τον Αθανάσιο, την αντιοχειανή ερμηνεία και το Μάρκελλο Αγκύρας. Βέβαια ο Βασίλειος έγινε ο ασφαλής θεολογικός τόπος, στον οποίο ο Γρηγόριος βασίστηκε, αλλά δεν περιορίστηκε σ’ αυτόν.
Έτσι συνέχισε την τριαδολογία και την πνευματολογία του Βασιλείου, όπως τη χριστολογία του Γρηγορίου Θεολόγου, αλλά μεγάλωσε το εύρος και το βάθος τους, βελτίωσε κάποια σημεία τους και προπαντός άνοιξε μια νέα προοπτική. Πρόκειται για τη θεολογική ανθρωπολογία, η οποία αυτούσια ή αφομοιωμένη συνιστά την προϋπόθεση της μεταγενέστερης ασκητικής και ησυχαστικής θεολογίας, από τα νεοπλατωνίζοντα αρεοπαγιτικά έργα (Ε’ αι.) και το Μάξιμο Ομολογητή († 662) μέχρι το Γρηγόριο Παλαμά († 1359) και τον Κάλλιστο Αγγελικούδη († τέλος ΙΔ’ αι.). […]
(Απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ
Αφιέρωση
Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ:
Εισαγωγικά
Το Πνευματικό κλίμα
Διαδικασία και ορολογία
Το είναι (όχι η φύση) του Θεού, μόνη δυνατότητα αναφοράς στο Θεό
Η εκπόρευση του Aγ. Πνεύματος
Οι ενέργειες και το είναι του Θεού
Ανάκραση και ασύγχυτη ένωση των δύο φύσεων στο Χριστό
Ο άνθρωπος μεθόριος
Το κακό ως αλλοτρίωση από τη ζωή
Από το βλέπειν στο (κατ-)έχειν το Θεό
Η ψυχή ως εικόνα του Θεού γίνεται κάτοπτρο του Θεού
Ερωτική ορολογία και αύξηση μετοχής στο θείο
Η αναγωγική ερμηνεία
Αναστοιχείωση και ενότητα των πάντων
Ο βίος του
Τα έργα του
Βιβλιογραφία