Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε όπως το σωτήριο έτος 2020 αφιερωθεί στον Άγιο εκείνον, που ανέδειξε η Ορθοδοξία μας στους έσχατους καιρούς, τον πολυθαύμαστο Νεκτάριο, Μητροπολίτη Πενταπόλεως της Αιγύπτου, Διευθυντή της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής των Αθηνών και κτίτορα της ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Αιγίνης, λόγω της επετείου συμπληρώσεως εκατόν ετών από της οσιακής κοιμήσεώς του (+8.11.1920).
Στο πρόσωπο του αγίου Νεκταρίου εκδηλώνονται οι προϋποθέσεις της συμμετοχής του ανθρώπου στη ζωή του Χριστού. Αυτές είναι η συγχώρεση, η συμφιλίωση, η ειρήνη, η αγάπη. Η αληθινή και ανεξάντλητη αγάπη είναι από τον Θεό και κατά Θεόν. Αν αγαπούμε -σύμφωνα με τον Άγιο-, όχι μόνο δεν μισούμε, αλλά ούτε και κρίνουμε ή κατακρίνουμε. Η αγάπη είναι αναίρεση ή άρνηση του πειρασμού της κρίσεως και κυρίως της κατακρίσεως των άλλων, των αδελφών μας, των πλησίον μας. Το έργο της κρίσεως των άλλων ανήκει στην Οικονομία του Θεού, του Δημιουργού και Σωτήρα μας, ένα έργο που είναι εγκληματικό να περιορίζεται στα όρια της ανθρώπινης δικαιοσύνης, όταν οι σχέσεις μας με τον Θεό δεν είναι νομικές ή δικανικές, αλλά αγαπητικές ή οικείες, και όταν προπαντός στην κρίση του Θεού για τα ανθρώπινα πράγματα δεν βαρύνει η δικαιοσύνη, αλλά η αγαθότητά Του.
Ο άγιος Νεκτάριος με τη μεγάλη και αυστηρή ασκητική ζωή του, τη μόνιμη εργασία του στην προσευχή, την ταπείνωση, τη νηστεία, την αγρυπνία και την ακατάπαυστη μελέτη των Αγίων Γραφών και των Πατερικών έργων, την αύξηση των αρετών και την ένθεη πολιτεία του, έγινε ο μέγας και άγιος Ιεράρχης Πενταπόλεως, αξιομίμητος και αυθεντικός συνεχιστής της Ελληνικής Πατερικής Παραδόσεως.
Η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, εκτός των προγραμματισμένων προς έκδοση λειτουργικών βιβλίων της, συμπεριέλαβε και την παρούσα επετειακή επιστημονική έκδοση, έργο του Σεβ. Μητροπολίτου Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας κ. Κλεόπα Στρογγύλη, με τίτλο «Ο Άγιος Νεκτάριος Κεφαλάς, Μητροπολίτης Πενταπόλεως». Η περισπούδαστη αυτή μελέτη βασίζεται σε ανέκδοτες αρχειακές πηγές και καλύπτει ολόκληρο τον ιστορικό βίο του, από τη γέννηση έως και την κοίμησή του.
Ειδικότερα, το δίτομο αυτό έργο περιλαμβάνει δεκατέσσερα κεφάλαια. Αρχικά εξετάζει το Πατριαρχείο Αεξανδρείας τον 19ο αιώνα και τον Άγιο Νεκτάριο ως Μέγα Αρχιμανδρίτη και κατόπιν ως Μητροπολίτη Πενταπόλεως. Εν συνεχεία καταγράφεται η πορεία του ως ιεροκήρυκος και η δράση του στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή, τόσο η εσωσχολική, όσο και η εξωσχολική. Κατόπιν αναφέρεται στην ίδρυση της Ιεράς Μονής Αγία Τριάδος Αιγίνης και στις Κατηχητικές Επιστολές του. Η έκδοση συμπληρώνεται με συνεντεύξεις από τις τρεις σημαντικές περιόδους του βίου του: Αιγύπτου, Ριζαρείου και Αιγίνης. Τέλος, το έργο ολοκληρώνεται με εκτενή βιβλιογραφία, τόσο με πρωταρχικές όσο και με δευτερεύουσες πηγές, βοηθήματα και άρθρα. […]
(Από τον πρόλογο του εκδότη)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ
ΚΕΦ.Ι΄. Η ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ
10.1. Γενικά για την εξωσχολική δράση του αγίου Νεκταρίου
10.2. Ο άγιος Νεκτάριος και ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Σωφρόνιος
10.3. Ο άγιος Νεκτάριος και ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Φώτιος
10.4. Ο άγιος Νεκτάριος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’
10.5. Ο άγιος Νεκτάριος υποψήφιος πατριάρχης Αλεξανδρείας
10.6. Ο άγιος Νεκτάριος υποψήφιος επίσκοπος Χαλκίδος
10.7. Ο άγιος Νεκτάριος και ο Μακεδονικός Αγών
10.8. Η προσκυνηματική περιοδεία του αγίου Νεκταρίου στο Άγιον Όρος
10.9. Ο άγιος Νεκτάριος και η γενέτειρά του Σηλυβρία
10.10. Ο άγιος Νεκτάριος ιδρυτής μονής στην Αίγινα
10.11. Οι διακοπές του αγίου Νεκταρίου
10.12. Ο άγιος Νεκτάριος και ο υποτακτικός του Κωστής Σακκόπουλος
ΚΕΦ.ΙΑ΄. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΡΙΖΑΡΕΙΟΥ
11.1. Εισαγωγικά
11.2. Ο μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Χριστόφορος Χατζής
11.3. Συνέντευξις πρεσβύτερου Θεμιστοκλέους Παπακωνσταντίνου
11.4. Στρατηγός Παναγιώτης Γαρέζος
11.5. Συνέντευξις Τάκη Κωνσταντόπουλου
ΚΕΦ.ΙΒ΄. Η ΙΔΡΥΣΙΣ ΤΗΣ Ι. ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΑΙΓΙΝΗΣ
12.1. Εισαγωγικά
12.2. Αιτήσεις προς επανασύστασιν της ιεράς μονής
12.3. Παραμονή και δράσις του αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα
– Προσωπική εργασία του αγίου Νεκταρίου υπέρ ανεγέρσεως της μονής
– Η ευεργετική δράσις του αγίου Νεκταρίου υπέρ της νήσου Αιγίνης
– Ο άγιος Νεκτάριος ως μύστης Χριστού
– Ο θαυματουργός επίσκοπος
– Οι δοκιμασίες του γέροντος επισκόπου
12.4. Ασθένειες και κοίμησις του αγίου Νεκταρίου
12.5. Η διαθήκη του αγίου Νεκταρίου
12.6. Οι ανακομιδές του ιερού λειψάνου του αγίου Νεκταρίου
12.7. Η αναγνώρισις της αγιότητος του μητροπολίτου Νεκταρίου
12.8. Το συγγραφικό έργο του αγίου Νεκταρίου των ετών 1908-1920
– Τριαδικόν
– Κεκραγάριον
– Περί των αιτιών του Σχίσματος
– Μελέται δύο
– Ιστορική μελέτη περί του Τιμίου Σταυρού
– Μελέται περί των Θείων Μυστηρίων
– Περί Εκκλησίας
12.9. Η αλληλογραφία του αγίου Νεκταρίου των ετών 1908-1920
– Η αλληλογραφία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο
– Η αλληλογραφία με την ιερά μονή Κρυπτοφέρρης Ρώμης
– Η αλληλογραφία με τον Κωστή Σακκόπουλο
– Η αλληλογραφία με κληρικούς
ΚΕΦ.ΙΓ΄. ΑΙ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ
13.1. Εισαγωγικά
13.2. Η διορατικότητα του αγίου
13.3. Οι αρχές του μοναχικού πολιτεύματος
13.4. Η διάκρισις του αγίου
13.5. Οι κανονισμοί της μονής
13.6. Η αλληλογραφία της μονής
13.7. Τα διακονήματα της αδελφότητος
13.8. Συμβουλές περί εκκλησιασμού
13.9. Λόγος περί αγρυπνιών
13.10. Η κατ’ άμφω υγεία των μοναζουσών
13.11. Η θεώρησις των ονείρων υπό του αγίου
13.12. Γενικές συμβουλές προς τας ενασκουμένας μοναχάς
13.13. Συμβουλές περί εξομολογήσεως και Θείας Κοινωνίας
13.14. Η κηρυκτική δράσις του αγίου
13.15. Οι αποφθεγματικές ρήσεις του αγίου
13.16. Αναφορές του αγίου στο συγγραφικό του έργο
13.17. Ίδρυσις Θεολογικού Σπουδαστηρίου
13.18. Ο άγιος και ο μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος
13.19. Ο άγιος και η Ριζάρειος Σχολή
13.20. Ο άγιος και ο γέρων Παχώμιος
13.21. Η μέριμνα του αγίου υπέρ των συγγενών των μοναζουσών
13.22. Ο άγιος, η Αλεξάνδρεια και η Χαλκίς
13.23. Η ανέγερσις της μονής
13.24. Οι αποστολές του αγίου
ΚΕΦ.ΙΔ΄. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΙΓΙΝΗΣ
14.1. Εισαγωγικά
14.2. Συνεντεύξεις Σηλυβρίας:
– Συνέντευξις Γιασεμή Αποστολίδου
– Συνέντευξις Αναστασίου και Μελπομένης Κεφαλά
– Συνέντευξις Αλίκης Νικολαΐδου
14.3. Συνέντευξις Χαλκίδος:
– Συνέντευξις Αικατερίνης Σταϊκίδου
14.4. Συνεντεύξεις Λακωνίας:
– Συνέντευξις Αντωνίου Καραστρατήρα και Νεκταρίας Δούρου
– Συνέντευξις πρωτοπρ. Χαραλάμπους Λαλούση
– Συνέντευξις Ηλίου Μηνογιάννη
– Συνέντευξις Παναγιώτου Τσιριγωτάκη
– Συνέντευξις Κούλας Χαραμή
14.5. Συνεντεύξεις Αιγίνης:
– Συνέντευξις μοναχής Θέκλης Αλιφραγκή
– Συνέντευξις Αναστασίου Βαλή
– Συνέντευξις αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Βιτάλη
– Συνέντευξις Ελένης Γαλάρη
– Συνέντευξις Παναγιώτου Γελαδάκη και Ελένης Καραγιάννη
– Συνέντευξις Χρήστου Γελαδάκη
– Συνέντευξις Δημητρίου Γκαργκανίτου
– Συνέντευξις Θεοδώρου Δημοπούλου
– Συνέντευξις αρχιμανδρίτου Φιλοθέου Ζερβάκου
– Συνέντευξις μοναχής Χρυσαφένιας Καλαμάκη
– Συνέντευξις Σταύρου Καλκανδή
– Συνέντευξις Παναγιώτου Κλημεντίδου
– Συνέντευξις Ιωάννου Λαζάρου
– Συνέντευξις Δημητρίου Λορέντζου
– Συνέντευξις Δήμητρας Λύκουρη
– Συνέντευξις Σωτηρίου Οικονόμου
– Συνέντευξις Φωτεινής Πανταζή
– Συνέντευξις Τελαμώνος Σημαντώνη
– Συνέντευξις Γεωργίου Σπυριδάκη
– Συνέντευξις Δεσποίνης Συμεών
– Συνέντευξις Αικατερίνης Χελιώτου
14.6. Συνεντεύξεις Πάτμου:
– Συνεντεύξεις μοναζουσών Παρασκευής, Ανθούσης, Θεοδοσίας και Ευθυμίας
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – BIBLIOGRAPHY
Α. Πρωταρχικές πηγές
Β. Άλλες πρωταρχικές πηγές
Γ. Δευτερεύουσες πηγές: Βοηθήματα, βιβλία και άρθρα
Δ. Άλλες δευτερεύουσες πηγές: Βοηθήματα, βιβλία και άρθρα
Ε. Άρθρα του αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως
ΣΤ. Εκδεδομένες μελέτες του αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως
Ζ. Ανέκδοτες μελέτες του αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως