ΠΕΡΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ
Το μικρό τούτο δοκίμιο αποτελεί προδημοσίευση πραγματείας σχετικά με τη μνημειακή τέχνη, ειδικά δε με την επιτοίχια ζωγραφική. Ο λόγος που με ώθησε να καταπιαστώ με το θέμα αυτό δεν ήταν τόσο η έλλειψη βιβλιογραφίας, όσο ο προφανής στον καιρό μας μαρασμός και η στειρότητα της τέχνης αυτής στην Ελλάδα, και όχι μόνο.
Στον τόπο μας η δραστηριότητα των ασχολουμένων με την τοιχογραφία εξαντλείται στη διακόσμηση εκκλησιών. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι θρησκευτικές αυτές ζωγραφιές αποτελούν μέτριες απομιμήσεις υστεροβυζαντινών έργων. Οι καλούμενοι αγιογράφοι, στην πλειονότητα τους, νοιάζονται για ψηλές χρηματικές αμοιβές, αδιαφορώντας συνάμα για το κάλλος, την ουσία και, ακόμη περισσότερο, για τη σωστική και ποιμαντική αξία της τέχνης τους. Για κοινωνική κριτική, δια μέσου των ιερών απεικονίσεων, ούτε λόγος! Η θλιβερή αυτή πραγματικότητα είναι φανερή όχι μόνο στο ισχνό εικαστικό αποτέλεσμα αλλά και στη σύγχυση που υφίσταται σχετικά με τη φύση, τη λειτουργία και την τεχνική της τοιχογραφίας.
Ωστόσο οι αιτίες της φθίνουσας πορείας που ακολουθεί η ελληνική μνημειακή ζωγραφική τις τελευταίες δεκαετίες είναι πολύ πιο σύνθετες και η χαμηλή ποιότητα των εικονογραφήσεων των ναών συνιστά απλώς δευτερογενές αποτέλεσμα. Φυσικά δεν είναι δυνατόν να σχολιασθούν στο μικρό τούτο κείμενο όλες οι ιστορικές αιτίες. Θα αναφέρω όμως προκαταβολικά την κυριότερη από αυτές.
Η επιτοίχια ζωγραφική, ως αναπόσπαστο τμήμα της μνημειακής αρχιτεκτονικής, ήταν πρόσφορο επικοινωνιακό μέσο των απολυταρχικών ηγεσιών και των «ελέω θεού» μοναρχιών. […]
(Απόσπασμα από τα προλεγόμενα του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ
Προλεγόμενα
Α. Η επιτοίχια ζωγραφική
Β. Μακέτες και εικονογραφικό πρόγραμμα
Γ. Ικριώματα και προετοιμασία τοίχου
Δ. Η οργάνωση του διακόσμου. Επιλογή μέτρου και κλίμακος
Ε. Σχέδιο και χρώμα
ΣΤ. Η επεξεργασία του χώρου και της μορφής
Ζ. Χρυσώματα, επιγραφές, διακοσμητικά θέματα, ταινίες πλαισίωσης
Παράρτημα: Για το βυζαντινισμό στη διακόσμηση των σύγχρονων ναών
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Παράρτημα: Έγχρωμοι πίνακες